1-mavzu: sotsial geografiyaning ob’ekti va predmeti reja

Er shari aholisining dinamikasi to’g’risida ma’lumotlar quydagi 1-jadvalda keltirilgan.
Yer shari aholisining o’sishi

Yilnoma	Davr	Davrning davom etishi	Davr boshida aholi soni (mln kishi)	Aholi soni o’rtacha yillik o’sishi
Eramizdan 7000 yil avval	Neolit	5000	10	-
	Antik davr	7000	50	0,03
(yangi era)	Yangi eraning boshlanishi o’rta asrlarni dastlabki yillari	2000	230	0,1
1000 yil	O’rta asrlar	1000	305	0,02
1500 yil	O’rta asrning yakuniy davri	500	440	0,1
1650 yil	Yangi zamonning boshlanishi	150	550	0,3
1800 yil	Yangi zamon	150	952	0,5
1900 yil	Yangi zamon yakuniy davri	100	1656	0,8
1950 yil	Eng yangi zamon	50	2527	1,0
1980 yil	Yaqin o’tgan davr	30	4430	1,9
2000 yil	Hozirgi davr	20	6024	1,5

Bir necha ming yillar mobaynida o’lim juda katta va aholi o’sishining past bo’lishligi o’zining ob’ektiv sabablariga egadir. Dastavval-bu moddiy va sanitar gigienik shart-sharoitlarning qoniqarsiz ahvolda ekanligi qolaversa, vaqti-vaqti bilan takrorlanib turuvchi ocharchilik, o’lat, vabo va chechak epidemiyalari natijasida yuz minglab odamlarning qirilib ketishi. Yer sharida bunday ofatlar 200-400, 1600-1650 yillar ichida qayd etilgan bo’lib, o’sha davrlarda aholi soni umuman o’smadi, 1300-1400 yillar davomida qora o’lat epidemiyasining ta’sirida sayyora o’z aholisining 1g’4 qismidan ajradi, uning soni keskin kamaydi. Aholi ko’rsatqichlariga oxiri ko’rinmayotgan urushlar ham katta salbiy ta’sir ko’rsatib kelmoqda. Urushlar XVIII asrda 5,2 mln kishining yostig’ini quritdi.

XIX-asrgacha bo’lgandavrda demografik jarayonlarda sezilarli sifat o’zgarishlari bo’lib o’tmadi. Undan kengi davrda aholining tabiiy harakati ko’rsatkichlarida demografik o’tish jarayoni boshlandi. U oila bajaradigan vazifalarning keskin o’zgarishi, turmushning nisbatan yaxshilanishi, aholining yesh tarkibidagi siljishlar boshqa omillar bilan bog’langandir.
Demograf olimlar demografik o’lish jarayonini 4ta ketma-ket keluvchi fazani o’z ichiga olishini ilmiy asoslab berganlar.