1-mavzu: Qo‘shma gap. Qo‘shma gap haqida umumiy ma’lumot. Komponent (qism)larning birikish usuliga ko‘ra qo‘shma gap turlari: bog‘langan qo‘shma gap, ergashgan (ergash gapli) qo‘shma gap, bog‘lovchisiz qo‘shma gap



Download 106,64 Kb.
bet9/21
Sana26.01.2023
Hajmi106,64 Kb.
#902905
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   21
Bog'liq
ona tili shippi

O‘sha esingdami, men uni qayta ko‘rolmadim. («Saodat»).
Esingizdami, yozgan xatlarimning birida sizdan hisob so‘rayman degan edim-u. (A.Q.).

  1. – ku. Bu yuklama bilan birikkan qo‘shma gaplarda bosh gap mazmunan kirish gapga yaqin bo‘ladi:

Ko‘nglingizga kelmasin-ku, odam har xil bo‘lar ekan. (A.Q.).
Ega ergash gaplar bosh gap bilan qaysi grammatik vositalar orqali bog‘lanishga qarab, turlicha o‘rinlashadi. Fe’lning shart mayli (-sa),sifatdoshning to‘liqsiz fe’l bilan birikishidan hosil bo‘lgan shakllari (-r,-ar+ekan, -mas+ekan) orqali birikkanda, biriktiruvchi vositalar ergash gap tarkibida bo‘ladi. Ergash gap bosh gapga -ki, -mi, -ku bog‘lovchilari orqali brikkanda, ergash gap ikkinchi, bosh gapga birinchi o‘rinda keladi. Tutashtiruvchi vositalar bosh gapga tarkibida bo‘ladi.
2. Bosh gapdagi olmosh bilan ifodalangan kesimning mazmuni izohlab, konkretlashtirib keluvchi, ergash gaplar kesim ergash deyiladi. Mas: Maqsadim shuki, jahonda tinchlik bo‘lsin
Bu gapda bosh komponentning kesimi olmosh bilan ifodalanaganligidan mavhum xarakterga ega. Mana shu kesim mazmunini konkretlashtirish uchun boshqa bir aniqlovchi komponent (jahonda tinchlik bo‘lsin) keltiriladi, bu komponent orqali bosh gapning kesimi reallashadi: Maqsadim – jahonda tinchlik bo‘lsin.
Kesim ergash gapli qo‘shma gaplarda bosh gap tarkibida – kesim vazifasida shuki, shu yerdaki, shundaki, shundan iboratki, shu bo‘ldiki, shu ediki, shu midiki, kimsanki, nimasanki kabi so‘zlar qo‘llaniladi va ularning mazmuni ergash gap tomonidan konkretlashtiriladi. Bularga doir misollar kiritamiz: Shuki: Ko‘nglingiz uchun bitta qo‘shig‘imni aytib beraman, ammo shartim shuki, Umarali aka, kulmaysiz. (O.)

Download 106,64 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish