1-мавзу: Поливинилхлорид олиш учун асосий хом ашё, унинг олиниш усуллари физик- кимёвий хоссалари

Zanjirning uzatilishi va polimerning molekulyar massasi. Ko’plab tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, benzoil gidroksidi ishtirokida vinilxlorid polimerlanishida, polimerning molekulyar massasi: 1) inisiatorning 2% gacha kontsentratsiyasiga amaliy jihatdan bog’liq emas, lekin yuqori konsentratsiyalarda keskin kamayadi; 2) monomerni polimerga aylanish darajasiga bog’liq emas 3) polimerlanish harortining oshishi bilan kamayadi.
Initsiator konsentratsiyasiga polivinilxloridning molekulyar massasining bog’liqligi 2-rasmda keltirilgan.



2-rasm. 47⁰C temperaturada polivinilxlorid molekulyar massasini initsiator (benzoil peroksid) konsentratsiyasiga bog’liqligi.

Keltirilgan egri chiziq holati o’sayotgan polimer radikalining monomerga uzatilushi bilan tushuntiradi. Aks hollarda xoxlagan benzoil peroksidi konsentratsiyasini oshirish bilan polimer molekulyar massasi kamayishi kuzatiladi.

Kuzatilgan tajribalardan sanoatda olinadigan polivinilxloridning molekulyar massasi, asosan inisiator konsentratsiyasi bilan emas, balki polimerlanish haroratining o’zgarishi bilan boshqariladi.
Polivinilxloridning polimerlanish darajasi P_n faqat haroratga bog’iq dolib, harorat oshishi bilan polimerning molekulyar massali ham kichik bo’ladi. Polivinilxloridning o’rta molekulyar massasini osmotik usul bilan aniqlanganda, haroratni 30 dan 130°C gacha oshirish M_n 85000 dan 14000 gacha o’zgarishini kuzatish mumkin.
Polimerning molekulyar massasini boshqarishda harorat o’zgarishidan tashqari zanjir uzatilishini ta’minlovcyi maxsus moddalar regulyatorlar qo’shish orqali yoki reaksion sistemadagi monomerning effektiv konsentratsiyasini kamaytirish usulini ham qo’llash mumkin. So’nggi holatda past bosimda vinilxloridning emulsiyada polimerlanish usulini qo’llash mumkin. Bu esa suv (suyuq) fazada monomer konsentratsiyasini kamayishiga, natijada polimerning molekulyar massasini va polimerlanish tezligini kamayishiga olib keladi.
Blok usulida intensiv aralashtirish natijasida polimerlanishda katta zarrachalarning mexanik buzilinishiga olib keladi, bu esa polimer zanjirining tarmoqlanishiga olib keladi. Vinilxloridning har 1000 monomer zvenosiga o’rtacha tarmoqlanish soni, yani konversiya darajasi oshadi, lekin bunda zanjir uzunligi kamayadi.