1-Mavzu. Pedagogik dasturiy vositalar haqida tushuncha Reja

Ekrandagi ma‘lumotlarning tuzilishiga qo’yiladigan talablar. Ekranda qo’yilgan masalaga bog’liq bo’lmagan ob‘ektlar bo’lmasligi kerak. Ekrandagi barcha ob‘ektlar ma‘lum ma‘noda axborotni tashuvchi bo’lishi shart. Undagi tasvirlar yetarli darajada katta bo’lishi hamda o’zaro o’quv materiali mazmuniga mos holda joylashishi lozim. Foydalanuvchiga ayni vaqtda zarur bo’lgan matngina ko’rsatiladi. Matnlar mazmuni tushunarli, mantiqan bog’langan bo’lishi, bajaradigan vazifasiga ko’ra guruhlarga ajratilishi zarur. Ekranda muhim va unchalik muhim bo’lmagan elementlar ajratib ko’rsatiladi. Ajratib ko’rsatish ayrim jumlalarni katta harflar bilan yozish, ostini chizish, boshqa rangga bo’yash yo’llari bilan amalga oshiriladi. Uzun jumlalar va tig’iz joylashgan matn o’quvchini toliqtiradi. O’quvchi toliqqanda matnni o’qimay qo’yadi. Shuning uchun darslikdagi matnni ekranda tasvirlab qo’yishgina PDV samaradorligini oshira olmasligiga ahamiyat berish lozim.
Tasvirlarni uzatish usullariga qo’yiladigan talablar. Ekrandagi tasvirlar harakatining me‘yorida bo’lishiga e‘tibor berish zarur. O’quvchilarning vaziyatni baholash va tasvirlarni idrok qilish hamda reaksiya bildirishda kattalardan farq qilishini inobatga olish lozim. Taassurotni susaytirmaslik uchun ekrandagi ob‘ektlarning harakati yetarli darajada tez bo’lishi, shuningdek, berilgan vaqt doirasida kerakli ma‘lumotni o’quvchi anglab oladigan sur‘atda bo’lishi kerak. O’quvchiga ob‘ekt harakatini istagan holatida to’xtatib kuzatish, uni qayta-qayta takrorlash imkonini berish maqsadga muvofiq.
Ekrandagi ob‘ektlarning ko’rinishiga qo’yiladigan talablar. Kompyuter ekraniga chiqariladigan xabarlar o’quvchi faoliyati tuzulishiga mos holda mantiqan bog’liq bo’lishi, ularning har biri ta‘lim mazmunida nazarda tutilgan ma‘lum bir muammoni hal qilishi lozim. Katta hajmdagi ma‘lumotlar kerakli sondagi bo’laklarga bo’lib, namoyish qilinadigan kadrlarga joylashtiriladi. Mazkur talabni amalga oshirish uchun ekranni ma‘lumot bilan ortiqcha to’ldirmaslik, muhim ma‘lumotlarni ekranning o’rtasiga qo’yish, bir necha marta takrorlanadigan ma‘lumotlarni ekranning ma‘lum bir o’rniga joylashtirish kabi psixologik talablarga rioya qilish kerak. Ob‘ektlarni ekranda tasvirlashni tashkil etishga esa quyidagi talablarni qo’yish mumkin:

• 
  ma‘lumotlarni ekranda tasvirlashni tashkil etishda turli kodlashtirish va ortiqcha qisqartirishlardan cheklanish;
  
• 
  kompyuter bilan bog’liq atamalarni ekranda kamroq ishlatish;
  
• 
  ma‘lumotlarni ekranda tasvirlashda unga pedagogik ishlov bergan holda muhim qismini (boshqa rangda, invers holatida) ajratib ko’rsatish, alohida oynada ko’rsatish;
  
• 
  savol-javobli xabarlarni ekranning yuqori qismi yoki o’rtasida, izohlarni esa ekranning yuqori yoki quyi qismiga ajratib chiqarish;
  
• 
  asosiy va yordamchi ma‘lumotlar, izohlarni bir-biridan turli vositalar yordamida ajratib ko’rsatish;
  
• 
  ma‘lumotlarni tasvirlashda grafik ekran holatidan, kompyuterning grafik imkoniyatidan yetarlicha keng foydalanish lozim.