1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

ЗВ = ЗВ_i × N ёки ЗЗ = ЗЗ_i × N, (10.5)
бу ерда: ЗВ- яхшилашни қайта тиклашга кетадиган харажатлар; ЗЗ – яхшилашларни ўрнини эгаллашга кетадиган харажатлар; ЗВ_i - i-чи солиштирма бирликка тўғри келадиган қайта тиклаш харажатлари; ЗЗ_i - i-чи солиштирма бирликка тўғри келадиган ўрнини эгаллаш харажатлари; N – солиштирма бирликлар сони.
i-чи солиштирма бирликка тўғри келадиган қайта тиклаш ёки ўрнини эгаллаш харажатлари шунга ўхшаш яхшилашларнинг қиймати тўғрисидаги бозор маълумотлари ёки тегишли тўғрилашларни амалга оширган ҳолда қайта тиклаш борасидаги йириклашган кўрсаткичларни қўллаш ёрдамида ҳисоблаб чиқилади.
Ушбу усул асосида типик ёки ўхшаш объектнинг солиштирма бирлиги қиймати ётади ва уни танлашда функционал мўлжалланишдаги, жисмоний кўрсаткичлардаги, конструктив тизимлар синфидаги, объектнинг ишга туширилиш санаси ва бошқа тавсифларни ҳисобга олиш лозим бўлади.
Солиштирма бирлик усули объект қийматини ўрнини эгаллаш қиймати бўйича баҳолайди. Бу шу билан боғлиқки, ҳисоблашларда қўлланиладиган солиштирма бирлик қиймати одатда ўхшаш объектни эмас, унга яқин бўлган объектни ифода этади.
Ўхшатишлар усули. Тиклаш ёки ўриндошлик қийматини ўхшатишлар усули ёрдамида ҳисоблаш умуман ўхшаш яхшилашларни амалга оширишга кетган харажатлар тўғрисидаги ахборотга ва бу ахборотни баҳолаш объекти билан ўхшаш объект ўртасидаги техник тавсифлар ва қурилиш вақтидаги фарқлари бўйича тўғрилашга асосланган.
Тадбиркор даромади катталигини ўхшатишлар усули ёрдамида ҳисоблаш учун ўхшаш объектлар бозор қийматидан яхшилашларни амалга оширишга кетган харажатлар ва ер участкасига бўлган эгалик ҳуқуқларининг қийматини айириб ташлаш лозим.
Тадбиркор даромади катталигини экспертли сўров усули ёрдамида ҳисоблаш инвесторларни баҳолаш объектига инвестиция қилиш хавфи борасида сўров қилиш асосида амалга оширилади.
Тадбиркор даромади катталигини ҳисобланган харажатлар усули ёрдамида ҳисоблаш баҳолаш объектига инвестициялаш билан боғлиқ бўлган ҳисобланган харажатларни баҳолашга асосланган. Бу ерда ҳисобланган харажат деганда шартли равишда ҳисобланадиган харажатлар тушунилади (масалан, ушбу пул маблағи баҳолаш объектига инвестиция қилинмаганида ундан олиш мумкин бўлган фоизлар).