1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Кўчмас мулкнинг даромадлик ставкаси кўчмас мулкдан келадиган соф операцион даромаднинг, мазкур ҳолда, ипотека кредити ва инвесторнинг шахсий капитали суммасидан ташкил топувчи қийматига нисбати сифатида ҳисобланади:


, (14.8)
Шахсий капиталнинг даромадлилик ставкаси соф операцион даромад ва банкка мажбурий тўловлар ўртасидаги фарқни назарда тутувчи пул тушумларининг инвестор томонидан кўчмас мулкка киритилган шахсий капитали катталигига нисбати сифатида аниқланади:


, (14.9)

Агар кўчмас мулкнинг даромадлилик ставкаси инвестор шахсий капиталининг даромадлилик ставкасига тенг бўлса, у ҳолда молиявий леверидж нейтрал деб ҳисобланади:

,
Агар кўчмас мулкнинг даромадлилик ставкаси инвестор шахсий капиталининг даромадлилик ставкасидан катта бўлса, у ҳолда молиявий леверидж салбий деб ҳисобланади:
,
Агар кўчмас мулкнинг даромадлилик ставкаси инвестор шахсий капиталининг даромадлилик ставкасидан кичик бўлса, у ҳолда молиявий леверидж ижобий деб ҳисобланади ва қарзга олинган воситалардан самарали фойдаланилаётганлигини кўрсатади:
,
Кўчмас мулк ва шахсий капиталнинг даромадлилик ставкалари нисбати фақат фоиз ставкаси, кредитлаш муддати ва қарзни қоплаш тартибигагина боғлиқ эмас. Кўчмас мулк қийматининг ипотека кредити ҳисобига молиялаштириладиган улуши муҳим омил бўлиб ҳисобланади. Шунинг учун таҳлил, кўчмас мулк қийматидаги қарзга олинган воситаларнинг солиштирма оғирлигини кўрсатувчи, ипотека бўйича қарздорлик коэффициентини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади.


, (14.10)
Молиявий левериджни, қиймат кўрсаткичларидан фойдаланмаган ҳолда, мураккаб фоизлар жадвали асосида баҳолаш мумкин. Молиялашнинг икки манбаси (шахсий капитал ва ипотека кредити) нинг бирлиги инвестицион гуруҳ техникасини қолдиқ даромад техникаси билан уйғунликда қўллаш имконини беради.
Кредитлашда ўрнатилган шартлар бўйича шахсий капиталга зарурий даромадлилик ставкасини таъминлаш учун прогноз қилинаётган соф операцион даромад катталигининг етарлилигини баҳолаш қарздорнинг кредитни тўлашга қобиллигини таҳлил қилишда муҳим босқич бўлиб ҳисобланади. Бунинг учун инвестицион талабларга жавоб берадиган соф операцион даромаднинг зарурий минимал суммаси ҳисобланади, сўнг прогноз қилинаётган соф операцион даромад катталиги билан солиштирилади.
Ипотека кредитини олиш босқичида қарзни қоплаш коэффициенти (ҚҚК) ни ҳисоблаш, уни банк талаблари билан таққослаш мақсадга мувофиқ бўлади.
Қарзни қоплаш коэффициенти кўчмас мулкдан келадиган соф операцион даромадни банк ҳисобига мажбурий тўловлардан неча маротаба катталигини кўрсатади.


, (14.11)