1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Жисмоний тавсифлар. Солиштириш жараёнида фақатгина йирик жисомний тафовутлар аниқланади ва қараб чиқилади, бунда ҳар битта солиштирилаётган участканинг шахсий кўздан кечирилиши зарур бўлади. Жисмоний тавсифлар борасидаги энг аниқ ўзгартиришлар коррреляцион-регрессион таҳлил усули ёрдамида амалга оширилади.
Участка ўлчамига ўзгартириш киритилганида битта сотка ернинг сотилиш қийматининг ер участкаси майдонига боғлиқлиги аниқланади.
Сўнгги иккита солиштириш элементига нисбатан ўзгартиришлар иккинчи навбатда ихтиёрий тартибда биринчи тўртта солиштириш элементига нисбатан ўзгартиришлар киритилганидан кейин олинган натижага қўлланилади.
Типик (стандарт) ер участкаси усули ўлчами тахминан бир хил бўлган ва солиштириш элементлари,масалан фуқароларнинг боғдорчилик, полизчилик ва дала ҳовли ширкатлари бўйича катта фарқ қиладиган участкаларга нисбатан кенг қўлланилади. Типик участка усулининг афзаллиги шундаки, унинг асосида солиштириш элементлари бўйича фарқни ҳисобга олишга имкон берадиган сотувларни солиштириш ёндашуви ётади.
Солиштириш бирликлари қўлланилади, агар:
а) даромад келтирадиган ер участкалари мавжуд яхшиланишлари бўйича майдони ва ўлчами билан фарқ қилса;
б) инвесторлар ёки потенциал харидорлар учун дастлабки ахборот зарур бўлса.
Масалан, ер участкасининг қиймати – бир соткасига 600$ ёки турар дой қиймати - 1 м² майдон учун 700$.
Қурилишлари бўлмаган ер участкалари билан битимлар тузишда қуйидаги солиштириш бирликлари ишлатилади.
1 га учун нарх – қишлоқ хўжалиги ёки ўрмон аҳамиятига эга бўлган катта ер массивларини саноат мақсадлари учун баҳолашда, ер массивларини стандарт участкаларга тақсимлашда.
1 м² учун нарх – шаҳар марказларидаги ерларни тижоравий қурилишлар учун сотишда. Участкалар муҳим аломатлар бўйича таққосланадиган бўлиши керак: офис бинолари учун – транспорт магистраллари ва парковка жойларига, бошқа офис биноларига, банкларга етиб бориш имконияти ва ҳоказо; омбор иморатлари учун –транспорт коммуникацияларига етиб бориш имконияти.