1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Ер бозорининг ушбу сегменти учун типик бўлган характеристикалар қуйидагилардан иборат:
• инвестицион мотивация;
• тўлов қобилияти;
• ижтимоий-юридик манзил;
• молиялаштириш манбалари ва шакллари;
• харидорларнинг афзалликлари ва ҳоказо.
Сегментлаш натижасида еручасткалари қуйидаги гуруҳларга бўлинади:
• боғдорчилик ва полизчилик мақсадларида ишлатиладиган участкалар;
• шахсий турар жой қурилиши мақсадларида ишлатиладиган участкалар;
• оммавий турар жой қурилишлари мақсадларида ишлатиладиган участкалар;
• тижоравий кўчмас мулк объектларига ажратилган участкалар;
• саноат қурилишларига ажратилган участкалар;
• ижтимоий объектларга ажратилган участкалар ва ҳоказо
Кейин ер бозорининг тегишли сегментида яқинда сотилган таққосланадиган ер участкалари тўғрисидаги ахборотни тўплаш лозим. Ўхшаш ер участкаларининг нархи, котировкаси, талаби ва таклифи тўғрисидаги ахборотни бундан кейин ҳам тўплаб бориш учун ер бозорининг ҳар бир сегментида қайд қилиш карточкалари қўлланилади. Ер учааскларининг олди-сотдиси тўғрисидаги бозор ахбороти бир жинсли гуруҳлар бўйича қуйидаги аломатларга кўра синфланиши мумкин: ҳудудий жойлашиши, ердан фойдаланишнинг мумкин бўлган варианти, истеъмолчилик хусусиятлари, бу эса ҳар битта сегмент бўйича фойдаланиш борасида ўхшаш бўлган ёки ушбу географик ҳудудда бир-бири билан рақобатлашадиган ердан фойдаланиш вариантлари бўйича сотувларни гуруҳлаштириш мумкин бўлади.
Солиштириш учун бир нечта сотилган ер участкалари олинади. Одатда учтадан бештагача ўхшаш ер участкалари етарли бўлади, бироқ уларнинг сони кўплиги баҳонинг ҳаққонийлигини оширади. Бозори ривожланган мамлакатларда сотувларни солиштириш усули камида яқинда бўлиб ўтган учта битим ёки олтита жорий таклиф нархларига асосланган бўлади.
Ҳисоблашларда қўлланиладиган ўхшаш объектлар сони авваламбор уларнинг таққослаш мумкинлигига, яъни солиштириш элементлари бўйича сотилган ва баҳоланаётган ер участкаларининг таққосланиш меъёрига боғлиқ бўлади. Таққослаш мезони бўлиб рақобатбардошлик хизмат қилади. Агар баҳоланаётган ва таққосланадиган ер участкалари ер бозорининг битта сегментида рақобатлашмаса, улар бир хил талаб ва таклиф кучлари таъсирига берилмайдилар ва бунинг натижасида таққосланадиган ер участкаси нархидан фойдаланиш ҳато баҳоларга олиб келиши мумкин.