1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

 
-
молиявий актив
 
-
қиймат 
Ҳуқуқий 
муносабатлар 
объекти 
 
 
- эгалик ҳуқуқи 
- мулкий ҳуқуқлар: 
-
доимий 
фойдаланиш ҳуқуқи 
-
оператив бошқарув 
ҳуқуқи 
-
траст 
-
гаров, ижара, 
қурилиш ва ҳ.к. 
ҳуқуқлари 
КЎЧМАС МУЛК 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Давлат кўчмас мулк иштирокидаги битимларни батафсил регламентлайди. 
Бу эса кўчмас мулк объекти инфратузилманинг бир қисми эканлиги ва ундан 
фойдаланиш кўпчилик жисмоний ҳамда юридик шахсларни қизиқтириши билан 
тушунтирилади. 

---

Қийматнинг ўсиши
. Вақт ўтиши билан товар сифатида кўчмас мулк қиймати 
ўсишининг турғун тенденцияси иқтисодиётда вақт омилининг таъсирини 
ифодалайди. 
Кўчмас мулк иштирокидаги битимлар – бу оддий ҳаракат эмас, балки даромад 
келтирувчи капитал ҳаракатидир. Кўчмас мулк товарлари ўзининг жойлашган 
жойи бўйича истеъмол қилинади (фойдаланилади), бу уларнинг иқтисодий 
характеристикасини – ҳудудий афзаллик, жамоат фикридаги ўзгаришлар, баъзи 
туманларни бошқасига нисбатан машҳур қиладиган анъаналар кабиларни 
шакллантиради. Бундан ташқари, ҳар бир субъект (инвестор, харидор) да у ёки 
бу кўчмас мулк турининг жозибадорлигини аниқловчи хусусий, шахсий ҳоҳиш-
истаклари бўлади. 
Товар сифатида 
кўчмас мулкнинг иқтисодий хусусиятларига
қуйидагилар 
киради: пул оқимларининг нотекис тақсимланиши, солиққа солишнинг 
дифференциацияси, ташқи ҳуқуқлар комбинацияларининг турли-туманлиги, 
ликвидлилик ва менежментнинг зарурлиги. 
Кўчмас мулкка бўлган 
пул оқимлари
, инвестицион цикл босқичлари бўйича, 
қарама-қарши йўналганлиги ва нотекис тақсимланганлиги билан ажралиб 
туради. Бошланғич босқичда қурилиш, реконструкция ёки объектни сотиб 
олишга қаратилган пул оқимлари манфий кўринишга эга бўлади. Объектдан 
фойдаланиш (мисол учун, ижарага бериш) даврида манфий пул оқимлари 
мусбатга айланади ва мулкдор муқим даромадларга эга бўлади, шу билан бир 

---

вақтда бинони таъмирлаш ва унга хизмат қилиш бўйча харажатлар ҳам юзага 
келиши мумкин. Объектни қайта сотишда, одатда, мулкдор ўз маблағини 
ортиғи билан қайтариб олади. 
Битимларга солиқ солиш,
кўчмас мулкка эгалик қилиш ва ундан фойдаланиш 
объект туридан ва мулкдорнинг ижтимоий мавқеидан келиб чиққан ҳолда 
ўзгаради. Ерларнинг сифатига ва жойлашган ерига боғлиқ равишда турли хил 
солиқ ставкалари қўлланилади, бу эса дифференциал рента ундириш имконини