1-mavzu. Menejment faning predmeti, ob’ekti va usuli

6.4.Rahbarlarga qo‘yiladigan talablar.Rahbar madaniyati.

Rahbar bir qator talablarga javob berishi kerak. “Rahbarlik qilish” degan so‘zga izohli lug‘atlarda boshqarish, maslahat berish, kuzatish, yo‘naltirish, ko‘rsatma berish degan turli ma’lumotlar berilgan. Bunda ko‘rinib turibdiki, hozirgi davrda menejer (rahbar)lar qondirishi zarur bo‘lgan talablar juda ko‘pdir. Ular quyidagi beshta yirik guruhga bo‘lish mumkin (8-jadval).

8-jadval
Rahbarga qo‘yiladigan talablar

№	Talablar	Izoh
1	Ma’naviy etuklik	-siyosiy etuklik; -ahloqiy etuklik -yuqori saviya va ong -ma’rifatchilik -madaniyatlilk -xodimlarni vatanparvarlik ruhida tabiyalashga qoldirlik, topshirilgan ish uchun shaxsiy javobgarlikni his qilish, halollik vijdonlik; -shaxsiy manfaatlarni jamoa manfaatlariga bo‘ysundirishga qodirlik; -kishilarga nisbatan mehribon va e’tiborli bo‘lish; tashabbus va ilg‘orlikni qo‘llab-quvvatlash qobilyati, prinsippiallik, tanqidga chidamli bo‘lish, o‘z-o‘zini tanqid qila bilish.
2	Intizom va mehnatga bo‘lgan munosabat	mehnatsevarlik; jamoa o‘rtasida intizomni yo‘lga qo‘ya bilish; atrofdagilarga mehnatsevarlikni tarbiyalay bilish Bir noshud rahbarning beg‘amligi yuzlab, minglab kishilar taqdirining bexal qirralariga ta’sir etishi mumkin. Boqibeg‘am bu toifa rahbarlarning ish uslubi bilan murosa qilib bo‘lmaydi.
3	Bilim darajasi	iqtisodiyotni bilish; texnika va texnologiyani bilish; boshqarish ilmini, funksiya va strukturasini bilish, istiqbolni bilishga qodirligi va hk. Rahbar aniq, chuqur va keng biliga ega bo‘lishi, uni doimo to‘ldirib va yangilab borish kerak. Aks holda u obro‘ qozona olmaydi, xodimlarning ishonchiga sazovor bo‘la olmaydi.
4	Tashkilotchilik qobilyati	xodimlarni tanlay bilish va ulardan samarali foydalanishni ta’minlay olish; qo‘l ostidagilarni mehnatga o‘rgatish va tarbiyalashni bilish, jipslashgan jamoani vujudga keltira olish, maqsad sari intiluvchanlik. kutilmagan vaziyatlarda boshqarish qobilyatini yo‘qotmaslik. Yomon korxona yoki tashkilot yo‘q, lekin yomon rahbarlar bor. Bu ibora shuni bildiradiki, yomon ishlab turgan korxonaga jamoani yaxshi boshqaradigan, tashkilotchilik qobilyati yuqori, mehnatsevar, talabchan, bilimdon rahbar qo‘yilsa, u korxonani tezda yaxshi korxona safiga qo‘shadi. Agar ishlab turgan korxonaga tasodifan tashkilotchilik qobilyati past rahbar kelib qolsa, u korxona asta-sekin tanazzulga yuz tutadi.
5	Boshqarish samaradorligini ta’minlay olish	boshqarishni kollegial tarzda tashkil qila olish qobilyati ish haqida qisqa va aniq gapirish qobilyati ishga oid xat, buyruq, farmoyishlar yoza bilish turli manbalardan ish uchun zarur axborotlarni olish qobilyati rahbarlarni va qo‘l ostidagilarni tinglay bilish qobilyati asoslangan qarorlarni mustaqil va tez qabul qila bilish qobilyati rejalarni bajarishdan xodimlarning moddiy va ma’naviy manfaatdorligini ta’minlash qobilyati boshqaruv organi qarorlarini bajarish ustidan nazoratni ta’minlay bilish boshqarish strukturasini takomillashtirib borish qobilyati va hk.

Rahbarlarning sifat hislatlarini belgilovchi mezonlari ko‘p. Biroq quyidagi ijobiy hislatlar ular alohida mavqega ega.