1-mavzu: Jismoniy madaniyat va sport bilan shug’ullanuvchilarning funksional holatining tavsifini aniqlash usullari va vositalari Reja

Nafas olish chastotasi – bu bir minutdagi nafas olish soni. Nafas olish chastotasini tinch o’tirgan holatda tekshiriladi, 30 sekund davomida nafas olish soni sanalib, ikkiga ko’paytiriladi shunda bir minutdagi nafas olish soni topiladi. Sport bilan shug’ullanmaydigan sog’lom kishilarda bir minutdagi nafas olish soni minutiga 16- 18 marta bo’ladi. CHiniqqan sportchilarda esa nafasning chuqurlashishi hisobiga nafas chastotasi minutiga 8-6 martagacha kamayib ketadi.
Genche sinamasini o’tkazish uslubi va uni baholash. Sinamani tinch holatda o’tkazish:1.Tekshiriluvchi avval 1 marta chuqur nafas olib, chuqur nafas chiqaradi. 2.So’ngra chuqur nafas olishi bilanoq, nafas chiqarmasdan qo’lining ikki barmog’i bilan burnini qisib soat sekundomeriga qarab turadi.
Baholash: 1.Nafas chiqarmay tura olish vaqti chiniqmagan odamda kam bo’ladi. 2.Sportchi qanchalik yaxshi chiniqqan bo’lsa, nafas chiqarmay tura olish muddati shuncha ko’p bo’ladi.
Sog’lom sport bilan shug’ullanmaydigan kishilarda bu ko’rsatkich 20- 30 sekundni tashkil etadi. CHiniqqan sportchilarda esa, tinch o’tirgan holatda chuqr nafas chiqarib, nafas olmasdan ushlab turish vaqti 30-60 sekundni, ba’zi vaqtlarda 90 sekundgacha yetishi mumkin.
SHtange sinamasini o’tkazish uslubi va uni baholash. Bu sinamada tinch o’tirgan holatda o’pkaga iloji boricha maksimal havo olib, nafas chiqarmasdan ushlab turish vaqti belgilanadi. SHtange sinamasini tinch holatda o’tkazish:
1.Tekshiriluvchi avval bir marta chuqur nafas olib, chuqur nafas chiqaradi.
2.So’ngra chuqur nafas olib, chuqur nafas chiqarishi bilanoq, qo’lining ikki barmog’i bilan burnini qisib, nafas olmay soat sekundomeriga qarab turadi (vaqt jadvalga yoziladi).
Sog’lom sport bilan shug’ullanmaydigan kishilarda bu ko’rsatkich 40-45 sekundni ko’rsatsa, chiniqqan sportchilarda esa, tinch o’tirgan holatda o’pkaga iloji boricha maksimal havo olib, nafas chiqarmasdan ushlab turish vaqti 60 sekundni, ba’zi vaqtlarda xatto 120- 150 sekundgacha yetishi mumkin. Qanchalik sportchi chiniqqan bo’lsa bu ko’rsatkich ko’payadi, o’ta charchash hollarida kamayadi. Nafas olish va qon aylanish organlari kasalliklarida SHtange sinamasidagi vaqt kamayadi. Bu holat jismoniy yuklamadan keyin tiklanish davrida ham kuzatiladi. CHidamlilikni aniqlash maqsadida, bu sinama uch bosqichda o’tkaziladi: tinch holatda 60 ta sakrashdan so’ng va bundan keyin dam olishning birinchi minutasida. Olingan natijaga qarab chidamlilik baholanadi.