|
2-Mavzu. Geografik axborot tizimining rivojlanish tarixi
Geoaxborot tizimlari (GAT, keyinchalik umumiy qabul qilingan atamasi - GIS ishlatiladi) XX asrning 60-yillaridan boshlab rivojlana boshlagan, lekin bu tizimning keng rivojlanishi 90-yillarga to‘g‘ri keladi. Bunga sabab shu keyingi 20 yil ichida kompyuter texnologiyasining ancha rivojlanishi bo‘ldi. Kartalar yaratishning "Qog‘ozli" deb atalgan odatdagi texnologiyasi bilan bir qatorda geografik axborot tizimidan foydalangan holda kartalar yaratishning kompyuterli texnologiyasi jadal sur’atlar bilan rivojlanmoqda.Oddiy qilib aytganda, GISga tabiat va jamiyat ob’ektlari va hodisalari haqidagi topografik, geodezik, er, suv resurslari va boshqa kartografik axborotni yig‘ish, ularga ishlov berish, EHM xotirasida saqlash, yangilash, taxlil qilish, yana qayta ishlashni ta’minlovchi avtomatlashtirilgan apparatlashgan dasturli kompleks, deb ta’rif bersa bo‘ladi.Barcha GISlarda ma’lumotlarni yig‘ish, qayta ishlash, xotirada saqlash, yangilash, taxlil qilish va ma’lumotlarni kompyuterda yoki etarli darajada tasvir xususiyatini qayta ishlay oladigan maxsus dasturda texnik vositalar orqali ushbu jarayonlarni bajarish usullari e’tiborga olingan. Demak, GIS — turli usullar bilan to‘plangan tabiiy tarmoqlar haqidagi keng mazmunli ma’lumotlar bazasiga tayangan mukammal rivojlangan tizim hisoblanadi.Geo Axborot tizimlari(GIS) - bu xaritalarni yaratish va haqiqiy ob'ektlarni, shuningdek, dunyoda sodir bo'layotgan hodisalarni baholash uchun ishlatiladigan ilg'or kompyuter texnologiyalari. Shu bilan birga, vizualizatsiya va fazoviy sharhlar standart ma'lumotlar bazasi jarayonlari bilan birlashtiriladi: ma'lumotlarni kiritish va statistik natijalarni olish.Aynan shu xususiyatlar ushbu dasturlardan ko'plab muammolarni hal qilish uchun keng foydalanish imkonini beradi:Sayyoradagi fizik hodisa va hodisalarni tahlil qilish.Ularning asosiy sabablarini tushunish va belgilash.Aholining haddan tashqari ko'payishi masalasini o'rganish.Shaharsozlikda istiqbolli qarorlarni rejalashtirish.Joriy tadbirkorlik faoliyati natijalarini baholash.Ekologik muammolar - hududlarning ifloslanishi, o'rmonlar hajmining qisqarishi.Global maqsadlarga qo'shimcha ravishda, bunday ta'minot yordamida muayyan vaziyatlarni tartibga solish mumkin, masalan:Nuqtalar orasidagi eng yaxshi yo'lni topish.Kompaniya uchun qulay joy tanlash.
Manzilda to'g'ri binoni topish.shahar vazifalari.Geografik tahlil shunchaki yangi yo'nalish emas. Ammo biz ko'rib chiqayotgan texnologiyalar zamonaviylik talablariga eng mos keladi. Bu tegishli materialni yig'ish va uni qayta ishlash tartibini avtomatlashtiradigan eng samarali, samarali va qulay jarayon.Bugungi kunda geografik axborot tizimlari turli mamlakatlarda millionlab odamlarni ish bilan ta'minlovchi daromadli faoliyat sohasi hisoblanadi. Faqat Rossiyada 200 dan ortiq turli kompaniyalar bunday texnologiyalarni biznesning barcha sohalarida ishlab chiqadi va joriy qiladi.Bir nechta komponentlarga ega.Uskunalar. Bu shaxsiy mashinalardan tortib global markazlashtirilgan serverlargacha bo'lgan har xil turdagi kompyuter platformalari.Dasturiy ta'minot. U materialni olish, qayta ishlash va vizualizatsiya qilish uchun barcha kerakli vositalarni o'z ichiga oladi. eo axborot texnologiyalari tevarak-atrofdagi olam haqidagi yangi turdagi axborotlarni olishning dasturiy-texnologik, uslubiy vositalari majmui sifatida belgilanishi mumkin. Ular samaradorligini oshirish uchun mo'ljallangan: boshqaruv jarayonlari, ma'lumotlarni saqlash va taqdim etish, qayta ishlash va qarorlarni qo'llab-quvvatlash. Bu fan, ishlab chiqarish, taʼlim sohalariga geoaxborot texnologiyalarini joriy etish va tevarak-atrofdagi voqelik toʻgʻrisida olingan maʼlumotlarni amaliyotda qoʻllashdan iborat.Geoaxborot texnologiyalari - turli maqsadlarga erishishga qaratilgan yangi axborot texnologiyalari, shu jumladan ishlab chiqarish va boshqaruv jarayonlarini axborotlashtirish. Geografik axborot tizimlarining (keyingi o‘rinlarda GIS deb yuritiladi) xususiyati shundan iboratki, ular axborot tizimlari sifatida ushbu tizimlar evolyutsiyasi natijasidir va shuning uchun axborot tizimlarini qurish va ulardan foydalanish asoslarini o‘z ichiga oladi. GIS tizim sifatida o'zaro bog'liq bo'lgan ko'plab elementlarni o'z ichiga oladi, ularning har biri bir-biri bilan to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita bog'liqdir va ushbu to'plamning har qanday ikkita kichik to'plami tizimning yaxlitligini, birligini buzmasdan mustaqil bo'lolmaydi. GISning yana bir xususiyati shundaki, u integratsiyalashgan axborot tizimidir. Integratsiyalashgan tizimlar turli tizimlarning texnologiyalarini birlashtirish tamoyillari asosida qurilgan
Do'stlaringiz bilan baham: |
