1-mavzu: falsafa dunyoni anglash usuli reja: Sharq va G‘arb mutafakkirlari falsafaning maqomi haqida 2

Falsafaning mazmuni va bosh vazifasi haqidagi qarashlar
. 
Falsafani odatda davrning 
fikrlardagi in‟ikosi, o„z davrining ma‟naviy kvintessensiyasi deb ataydilar
. Falsafaning mazkur 
tavsifidan uning olamshumul vazifasi – o‗z davrining jarchisi sifatida amal qilish, ma‘naviy-
tarixiy o‗zgarishlar bilan hamqadam va hamnafas bo‗lish kelib chiqadi. Bu erda falsafaning 
hayot bilan chambarchas aloqasi ayniqsa bo‗rtib namoyon bo‗ladi. Voqelikni tushunish va 
tushuntirish falsafaga qo‗yiladigan asosiy talabga aylanadi. Davrning haqqoniy manzarasini 
yaratish kelajakning spekulyativ sxemalarini yaratishga barham beradi, borliqning mazmun va 
mohiyatini anglab etishga keng yo‗l ochadi.
Falsafa o‗z davri ma‘naviy madaniyatining markazi vazifasini bajarish orqali koordinatalar 
abadiy tizimini yaratishga yordam beradi, davr saboqlarini aniqlash va tushuntirish yo‗li bilan 
inson tafakkuriga bo‗lgan ishonchni mustahkamlaydi.
Qadim zamonlarda 
Platon
shunday degan edi: «
Toki davlatlarda faylasuflar podsholik 
qilmas ekanlar yoki hozirgi shohlar va podsholar oqilona falsafiy mulohaza yuritishni 
o„rganmas va davlat hokimiyati bilan falsafaning mushtarakligi qaror topmas ekan, davlat 
yovuzliklardan xalos bo„la olmaydi
»
4
.
Boesiy 
poetik intuitsiyasida falsafa o‗ng qo‗lida kitob, chap qo‗lida esa saltanat hassasi – 
skipetr tutgan Iloha obrazida gavdalanadi. Bu timsollarning mavjudligi tasodifiy bir hol emas. 
2
Қаранг: Ойзерман Т.И. Проблемы историко-философской науки (Тарихий-фалсафий фанларнинг 
муаммолари). М., 1982. 57-б. 
3
O‗zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti I.A.Karimov. «Milliy istiqlol mafkurasi - xalq e'tiqodi va buyuk 
kelajakka ishonchdir»: «Fidokor» gazetasi muxbiri savollariga javoblar. - T.: «O‗zbekiston», 2000. 
4
Platon. Soch.: V 3 t. – M., 1968- 1971. T. 1. – 275-b.

---

Falsafa bilim berish bilan bir qatorda, dunyoni oqilona boshqaradi va skipetr bu fikrni 
tasdiqlaydi.
Yangi davrda fransuz olimi