1-mavzu: falsafa dunyoni anglash usuli reja: Sharq va G‘arb mutafakkirlari falsafaning maqomi haqida 2

---

1-MAVZU:
FALSAFA DUNYONI ANGLASH USULI
REJA:
1
.Sharq va G‘arb mutafakkirlari falsafaning maqomi haqida
2.
Dunyoqarashda sezgi, idrok, tushunishning mutanosibligi
3
.Mifologiya, din, falsafa va fan dunyoqarash shakllari.
4.Falsafa tarixida fanlar tasnifiga oid qarashlar evolyusiyasi. 
Tayanch tushunchalar 
Falsafa, faylasuf, dunyoqarash, fetishizm, animizm, totemizm, magiya, ontologiya, 
gnoseologiya, sotsiologiya, ijtimoiy falsafa, etika, aksiologiya, falsafiy antropologiya, 
metafizika, tafakkur, materiya, tabiat, borliq.
 
“FALSAFA”
tushunchasi 
yunoncha
phileo – sevaman va sophia – donolik so‗zlaridan 
kelib chiqqan bo‗lib, mazkur atamaning dastlabki ma‘nosini 
donolikka muhabbat
deb talqin 
qilish mumkin. 
Falsafa so„zini ilk bor qadimgi yunon mutafakkiri
Pifagor
miloddan avvalgi 
VI 
asrda 
tayyor holda (
afsonalar, rivoyatlar, an‟anala
r orqali) avloddan avlodga o‗tuvchi bilim 
bilan inson o‗z aqliga tayanib, mushohada yuritish va tanqidiy fikrlash yo‗li orqali olishi 
mumkin bo‗lgan bilimni farqlash maqsadida ishlatgan.
O‗zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti I.A.Karimov ta‘biri bilan aytganda, 
Falsafani bilmaydigan odam meditsina yoki ta’lim, san’at yoki madaniyat sohasi vakili 
bo‘ladimi, bundan qat’i nazar — hayotning, o‘z kasbining ma’no-mazmunini yaxshi 
tushunmaydi. 
Sharqda 
«Ikkinchi Arastu», «Ikkinchi muallim»
deya e‘tirof etilgan buyuk mutafakkir 
Abu Nasr Farobiy filosofiya so‗zini 
«Hikmatni qadrlash»
deb talqin etgan. Falsafa Sharq 
xalqlari ijtimoiy tafakkurida «donishmandlikni sevish» degan mazmun bilan birga, olam sirlarini 
bilish, hayot va insonni qadrlash, umr mazmuni haqidagi qarash va hikmatlarni e‘zozlash 
ma‘nosida ishlatilgan. 
Hayot qonuniyatlarini yaxshi biladigan, umrning o‗tkinchi ekani, abadiyat insonga emas, 
olamga xosligini yaxshi anglab etgan, o‗zi va o‗zgalar qadrini to‗g‗ri tushunadigan kishi hech 
qachon «Men — donishmandman» deya ochiq e‘tirof etmaydi. Ayniqsa, Sharq xalqlari hayotida 
bu hol yaqqol ko‗zga tashlanadi. Ammo, Farobiy ta‘kidlaganidek, hikmatni qadrlash, olam va 
odam hamda hayotning qadriga etish — boshqa gap. Shu ma‘noda, bizda qadim zamonlarda