1-mavzu: falsafa dunyoni anglash usuli reja: Sharq va G‘arb mutafakkirlari falsafaning maqomi haqida 2

FALSAFANING STRUKTURASI.
Falsafa o‗z shakllanishi va rivojlanishining qadimgi 
davridayoq, tabiat, inson, jamiyat va ma‘naviyatni, shuningdek sababiy bog‗lanishlar, qonunlar 
va shu kabilarni bilish sohasida yuksak natijalarga erishdi va ratsionallik nuqtai nazaridan 
odamlarning dunyo haqidagi umumiy tasavvuriga aylandi. Ammo olamning cheksiz darajada 
rang-barangligi va serqirraligi tufayli o‗sha davrdayoq parchalanmagan falsafiy bilimlar va 
tasavvurlardan ayrim bo‗limlar ajralib chiqa boshladi, vaqt o‗tishi bilan rivojlanib, ancha aniq 
shakl-shamoyil kasb etdi va yangi bilimlar bilan to‗ldirildi. Pirovard natijada ular falsafiy 
bilimning tuzilishini (strukturasini) tashkil etdi. 
Falsafaning asosiy masalasi strukturasida ikki tomon ajratiladi
. Ruh birlamchimi yoki 
tabiatmi, degan savol mazkur masalaning 
ontologik 
tomonini tashkil qiladi. Dunyoni bilish 
imkoniyati to„g„risidagi masala, «inson tafakkuri dunyoni haqqoniy bilishga qodirmi, u o„zining 
haqiqiy dunyo haqidagi tasavvurlarida voqelikni to„g„ri aks ettirishga qodirmi», degan savol 
falsafa asosiy masalasining 
gnoseologik tomonini o‘zida ifodalaydi
.
«Dunyo – inson» tizimidagi munosabatlarning rang-barangligi predmetli-amaliy, 
gnoseologik, akseologik, estetik, axloqiy va boshqa xil munosabatlar bilan belgilanadi.
Hozirgi zamon falsafasi doirasida ko‗pincha quyidagi mustaqil sohalarni ajratishadi: 
1. Ontologiya 
– (Yunoncha ontos-mohiyat, logos-tadqiqot, borliq uning mohiyati, 
shakllari, asosiy tamoyillari va eng umumiy kategoriyalari haqidagi ta‘limot. 
2. Gnoseologiya
– (epistemologiya) (gnozis-bilish, logos – ta‘limot) bilish haqidagi, 
inson tafakkuri faoliyati qonunlarini o‗rganadi. 
3. Praksiologiya
- (praksis-faoliyat, logos-ta‘limot) inson amaliy faoliyati haqidagi 
ta‘limot.