1-Mavzu Elektron biznes asoslari fanining predmeti va bilish usullari. Elektron bines tushunchasi, tarixi va istiqbollari



Download 41,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet100/137
Sana01.01.2022
Hajmi41,48 Mb.
#301990
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   137
Bog'liq
Снимок экрана 2021—11—03 в 07.36.05

 
 
 
- 620 mm balandligi-1390 
mm  
-125 kg ishlash temperaturasi 
+15 dan +45 gacha;  
Foydalanish quvvati 100-300 Vt  
 
Korpusi 2-
 


 
MKBS Seriya T-3 terminali 
Monitor 17"( TFT 17" LCD)  
Modem Siemens MC39i  
T-3 terminali
 74900 rub.*
 
T-3 Biznes terminali
 64900 rub.*
 
T-3 Ekonom
 
terminali
 54900 rub.* 
 
 
 
 
Alniko terminali
 
i: 630 x 1390 x 400 mm,  
 
Monitor: 17 dyumli General Touch, 6 
mm  
Operativ hotira: 256 / 512Mb DDR-2 
PC5300, videokarta: ATI Radeon Sapphire 
x550 256 mb  
 
DMD TEXNOLOJI TERMINALI
 
 
 
Operativ hotira: 512 Mb DDR PC3200  
Monitor: 17 dyumli General Touch, 6 
mm  
 
 
 
ISKRA 1 TERMINALI
 
   370 mm,  
 
Elektr sarfi: 220 V / 50 Gts  
GPRS-modem
 
Siemens MC35i 
ISKRA 2 TERMINALI
 
 
 
Operativ hotira: 512 Mb DDR PC3200  
Monitor: 17 dyumli General Touch, 6 
mm 
 
 
 


 
 
Yangi Treyd
 
 
 
1495 x 510 x 385 
 
 85 kg. 
 
GPRS-modem
:
 
Siemens MC35i   
 
Monitor: 
LCD TFT 17  
 
 
Termoprinterlar
 
 
 
 
Citizen CBM 1000
  (Yaponiya)    
 
Citizen CT-S2000 (Yaponiya)     
 
 
Citizen PPU 700  
(Yaponiya)  
 
 
 
Star Micronix TUP 992 
(Yaponiya)  
 
 
Fujitsu FTP 629 
 
 


 
Epson EU-T422  
 
 
Custom VKP 80 
 
 
Shtrix-M Shtrix-mini-FR-K  
 
 
Sysfuture AV-268  
 
 
 
 
 
 
 
 
-
ar  anonimdir,  ikkinchidan  esa,  naqd  pul 
qiluvchi  har  qanday  yozuvlarni  hech  qaerda  qolmasligini  bildiradi.  Yakka  holda  foydalanish  naqd 
pullar egasi ularni o
 
qd  pullarga 
 
pullar
-operatorining  xohish-irodasi  emas,  balki  tizimni  ichki 
belgilaydilar, shuning uchun ular kompaniya-operatorlarga ishonishlariga majbur emaslar. 


 
Oddiy  pullar  kabi,  agarda  foydalanuvchi  tomon
birga, elektron naqd pullarga ham foyda foizlari hisob-kitob qilinmaydi. 
Mavjud kredit kartochkalardan foydalanu
 
1.
 
 
huning 
uchun 
mikro 
 
vositalar talab qilinadi. 
2.
 
 
 
3.
 
Kartochka 
tizimida 
sotuvchi 
va 
xaridor 
teng 
huquqli 
emas. 

virtual xazina, lotoreya va shu kabilarni tashkil qilishda qiyinchiliklarni yuzaga keltiradi. 
Elektron  naqd  pullar  bunday  kamchiliklardan  holidir  va  shuning  uchun  plastik  kartochkalar 
 
WebMoney  Transfer  -  raqamli  naqd  pullardan  foy
tizimidir.  WebMoney 
kitoblarni  WebMoney  (WM)  deb  nomlanuvchi  elektron  naqd  pullardan 
foydalanish orqali amalga oshirishni taqdim etadi. 
Tizimning  mijozlari  mahsulot  va  xizmatlarni  sotuvchilar,  xaridorlardan  iborat.  Bu  bir 
tomondan,  internet-
tomondan,  hisob-
internetning 
 xohlamaydigan har qanday 
 
Tizim  doirasida  AQSh  dollari  asosida  hisob-kitob  qililadigan  WM-shartli  pul  birligidan 
vositasi  sifatida  foydalaniladi.  WM-pul  birligi  internetdagi 
hisob  kitoblar  uchun  foydalaniladigan  AQSh  dollari  va  boshqa  valyutalarga 
 
WebMoney  Keeper  dasturi  yordamida  anonim  holda  tizimning  boshqa  mijozlari  bilan  hisob-
-
-Money  Keeper  dasturiga 
qurilgan  xabarlar  ayirboshlashning  himoyalangan  tizimi  orqali  ehtimol  qilinayotgan  hamkorlar  bilan 
savdo bitimlarini muhokama qilish mumkin. 
 
1.Hamma 
foydalanuvchilar 
uchun: 
WebMoney 
Keeper 
dasturini 
chiqarib olish va installyatsiya qilish. 
2.Xaridor 
uchun: 
ixtiyoriy 
bank 
hisob 
raqamidagi 
pul 
 
 
3.Sotuvchilar  uchun:  sotilayotgan  mahsulot  va  xizmachlar  hisobiga  WMlap  kelib  tushadigan 
-raqamlarini  bepul  ochish.  Internet-
WMda  hisob-
kitob yuritishlar uchun sozlash. 
-
gi 
internet-
 
-
raqamiga AQSh dollari yoki har qanday valyutaga almashtirilgan holda kelib tushadi. 
 


 
1.
 
WebMoney 
Keeper 
dasturiga 
kirish 
uchun 
foydalanuvchining 
unikal 
13-qiymatli 
identifikatsiya 
raqami, 
uning 
shaxsiy 
paroli, 
shuningdek
 
2.
 
Tizimdagi 
barcha 
axborotlar 
axborotlarni 
himoya 
qilshning 
htirilgan 
nimaga tayinlanganligi va uning summasini bilish imkoniyatiga ega emas. 
-
bank operatsiyalarini olib borishga imkon beradigan tizimlar alohida guruhni tashkil qiladi. Ular orqali 
amalga  oshirish  mumkin  b
oshirilgan 
oladi. 
-raqamlarini  internet  ta
planetaning  ixtiyoriy  nuqtasidan  tunu-
qancha operatsiyalarni amalga oshirishga 
imkon beradi. 
Adapter  kompyuterga  LPT  yoki  COM  portlari  orqali  ulanadi.  Hotira  kaliti  elementi 
(Touch  memory)  foydalanuvchining  unikal 
raqami hisoblanadi. Tizimda har qanday operatsiyani amalga oshirish  vaqtida bu 
jarayonni  hotira  kaliti  elementi  va  parol  bilan  tasdiqlash 
komponenti Microsoft  Internet  Explorer 5 
a  bilan 
birga taqdim etiladi. 
Internet-banking  vazifalarini  bajaruvchi  ikkinchi  tizim 
tizim  xususiy  shaxslarga  masofadan  turib 
Operatsiyalar uzluksiz va internet yoki telefon orqali ixtiyoriy joydan amalga oshiriladi. 
shuningdek,  hisob-raqami 
avtomatlashtirilgan  tartibda  faks  yordamida  yoki 
bevosita bankning ofisidan olish mumkin. 
yuqori texnologik yutuqlar bilan birgalikda olib boradigan yangi avlodi hisoblanadi. 
-
foydalanish  uchun  etarlicha 
jozibalidir  - 
undan foydalanish mumkin. 
Avtomatlashtirilgan  masofaviy  hisob-
muncha  kechiqmoqda.  Buni  iqtisodiyotni  tubdan  qayta  qurilayotganligi,  aholi  asosiy  qismining 
daromadlarini past 
lgan ishonchsizlik bilan izohlash mumkim. Shunga 
qaramay,  keyingi  vaqtlarda  masofaviy  hisob-kitoblarning  plastik  kartochkalar  kabi  instrumentlarini 
keng ommalashib borayotganligi 
undan  aholining  juda  ham  kichiq  qismi  foydalanmoqda  -  kimlargadir  kartochka  tizimi  murakkab 
 
-kitoblar nobank kredit 
elektron  hisob-
(BEHP  NKT) hisob-kitob markazi  orqali amalga oshirilib, bu 
tashkilot  chet  el  valyutalarida  hisob-kitoblarni  olib  boorish  litsenziyasiga  ham  ega.  Bundan 
tashqari  hisob-
instrumentlari  - 
kartochkalarining emissiyasi ham kiradi. 
korrespondentlik  hisob-
tizimidagi  banklararo  hisob-kitoblarni  amalga 
oshirishda,  bankning 
 
foydalanilib,  bank  korrespondentlik  hisob-
mijozlarining talablaridan kelib chiqib mustqil holda tartibga soladi. 


 
-
 
interfeysidan  foydalanib 
tizim  protsessing-markazining  elektron 
instruktsiyasini  shakllantiradi  va  bu  hujjat  avtorlashtirish  uchun  bank  ABTga 
uzatiladi. 
Protsessing 
markaz 
bilan 
birlashish 
jarayonida 
oddiylikni 
 

kitoblar 
uchun 
instruktsiyalar, 
agarda 
ABT 
quvvatlasa 
bankni 
 
hisob-
nstruktsiyalarni ham oladi. Bunday hisob-
kitoblar  turining  yctunligi 
AQSh  dollari  bahosidagi  kriptografik  das
sotib  olish  bilan  amalga 
oshiriladi. Shuning bilan birga, bu tizim har 
ega. 
a
muhim omil hisoblanadi. Bunday holda, kartochka tizimini 
protsessini markazi bilan birlashtirish uchun formatlangan xabarlar protokolini  kartochka tizimida 
foydalaniladigan  protokollarga  va  aksincha  ikki  tomonlama  qayta  shakllantirishlarni  bajaruvchi 
maxsus  shlyuz-konverotdan  foydalaniladi.  Shlyuz-konvertor  bank  tomonida  yoki  tashqi  protsessing 
bankomatdan  naqd  pul 
hsulot 
tizimi  esa  aynan  shu  hisob-
internet-
foydalanib 
amalga oshirishga imkon beradi. 
mijozlari  amaliy  jihatdan  har 
tashkilot eqanligi 
jismoniy 
shaxslarga  hisob-raqamlari  ochmasligini,  uning  vazifalariga  faqat  hisob-kitoblanii  amalga  oshirish 
kirishini bildiradi. 
 
Istalgan  tijorat  shartnomalarining  oxirgi  boskichi  davlatda  yuritilayotgan  tulov  tizimlaridan  biri 
asosida xisob - kitob kilish bilan yakunlanadi. 
Bu  tulov  tizimlarini  tulov  tizimlar  texnologiyasining  tasnifi  deyish  tugrirok.  Chunki,  xakikatda 
ishlayotgan tizimlar kupincha yukorida aytib utilgan mexanizmlarni xar xil kombinastiyada ishlatishadi. 
Kreditli sxemalar ishlatish bilan amalga oshiriladigan tulov tizimlari.
 
Kredit  kartochkalarini  tulov  vositasida  ishlatadigan  tizimlar  xozirgi  vaktda  dunyo  mikyosidagi 
tulov  tizimlari  orasida  eng  yukori  urinda  turadi.  Internetda  xisob  -  kitobga  plastik  kartochkalar 
ishlatishning  yutugi  ularning  kup  jixatdan 
  tulov  tizimlari  bilan  uxshashligidandir.  Bunday 
xolatda  Internet 
  uzatishning  axborot  xavfsizligini 
  texnologiyalari  bilan  amalga 
oshirishda ishlatiladi. Bu tizimlarga S
U
$
G
 SazI; O
R
$
P
 MagkeG, Fist Virtual va boshka bir kator tulov 
tizimlari kiradi. SSL protokoli bilan bir katorda shu kabi tizimlarda axborot almashinuvida 
 
uzatishning  SET  protokoli  (Secure  Electronic  Transaction)  ishlatiladi  va  u  kredit  kartochkalari 
rakamlarini ishonchli ximoyalashni 

L  SET  spestifikastiyasi  (Masteg  Sagyo  va  Visa,  Netssare,  1VM,  Verisign  yordami  bilan  ishlab 
chikarilgan) - kreditli karta ishlatishda tovarlarning narxini tulashning eng xavfsiz yullaridan biri. 
S ET spestifikastiyasi asosida ommaviy kalit va rakamli sertifikatlar bilan ishlatish kriptografiyasi 
yotadi. 
SET protokoli 
 ugirlangan yoki soxta kartochkalar bilan buladigan bezoriliklardan 
ximoya  kiladi.  SETning  bugungi  kunda  kamchiligi,  bu  uning  ishtirokchilari  uzlarida  maxsus  dasturiy 
  urnatishlari  keragidir,  bu  esa 
  investistiyalar  talab  kiladi.  Bundan  tashkari,  oxirgi 
vaktlarda  utkazilgan  testlarga  muvofik  tranzakstiyalarning  shifrlash  operastiyasi  tufayli  etarlicha  tez 
ishlatilayotgani xakida fikrlar etkazildi. Shunga karamasdan, SET protokoli Internetning elektron tijorat 
kelajagi  sifatida  karalmokda.  SET  protokoli  xakida  tulik 
  kuyidagi  adres  bilan  olish 
mumkin: 
http://www.emoney.ru/publish

 nuktai nazaridan karaganda kredit tizimining asosiy kamchiliklari kuyidagilar: 


 
 
tranzakstiya utkazishga xarajatlarni kupaytiruvchi mijozning tulov kobiliyatini tekshirish va 
kartochkaning  avtorizastiyasini  tekshirish  zarurati.  Chunki  xar  bir  tranzakstiyaga 
kartochka  emitenti tranzakstiya summasidan 1,5  - 3% oladi, lekin u 20% dan oshmaydi. 
Aks xolda esa, tovarlar tulovini kuyi diapazonda utkazish xech kanday samara bermaydi; 
 
anonimning yukligi, savdo tizimlari tomonidan majburiy servis; 
 
kredit, kartochkada ishlovchy elketron dukonlar sonining cheklanganligi; 
 
kredit xisobi ochishning kerakligi; 
 
"kartochka 
 tarmokda uzatish" kompleksi. 
Debit  tizimi  (Net  Sash,  Net  Bill  va  boshkalar)  chek  yoki  nakd  pullarning  rakamli  ekvivalentini 
ishlatishga  asoslangan.Debitli  sxemalar  ishlatish  bilan  amalga  oshiriladigan  tulov  tizimlari.  Bunda 
rakamli  nakd  pulga  asoslangan  debit  tizimi  3-shaxs  tomonidan  tasdiklashni  talab  kilmaydi,  ularni 
ishlatish baxosi (narxi) "0" ga intiladi, 
 buni mikra tulovlarda ishlatish kulay. 
Misol sifatida  t Sash ni kurib chikamiz. Bu tizim 1994 yildan beri faoliyat kursatib kelmokda va 
ishlatishga juda kulay. Potenstial xaridor avval Net Bank da kupon sotib olishi kerak. Buning uchun u 
pochta dasturi  yordamida  yoki tugridan - tugri  Net Sash Web - saytida  surovnoma orkali un beshtali 
kupon  oladi  va  uni  sotuvchiga  tovar  yoki  xizmatga  almashish  uchun  junatadi
t  Sash  shifrlashni 
ishlatmaydi va Web - brauzerlarning kurilgan imkoniyatlari va xatlarni shifrlashning boshka tizimlariga 
tayanadi. Nazariy jixatdan olib karaganda, kupon boshka odamlarning imzosiga tushib kolishi va undan 
asl mijozgacha foydalanishi mumkin. 
Mijoz  sotuvchiga  xamisha 
  bulib  kolaveradi.  Shuning  uchun  bunday  tizimni  anonim 
deyish  mumkin.  Net  Sa  sh  tizimi  tulov  xavfsizligi  etarlicha  darajada  bulmasa  xam,  oddiy  va  keng 
tarkalgan.  Net  Sash  da  boshlangich  tulov  19,95  $  mikdorida  belgilanib,  Net  Bank  da  xisob  rakami 
ochilishi kerak. 
Mijoz  kupon  olayotganida  2%  tulaydi  (minimum  2  $),  sotuvchi  Net  Bank  ga  kaytarib 
berayotganda  2%  (minimum  4  $)  mikdorida  tulaydi.  Bu  xakda  tulik 
  kuyidagi  manzil 
buyicha olish mumkin: 
http://www.netcash.ru/

http://netbill.ru/

Rastamli nastd pullar bilan amalga oshiriladigan tulov tizimi
 
Rakamli nakd pullar Internetda xisob - kitobning yangi turi xisoblanadi. 
"Rakamli nakd pul" termini elektron tulov tizimi kategoriyaeini aniklaydi. Ular nakd pullarni real 
xayotdan Internet xayotiga utkazishga xarakat kiladilar. 
Rakamli nakd pullar -bu juda katta eonlar yoki fayllar bulib, ular belgilar funkstiyaeini bajarishadi 
va boshka tulov tizimlaridan farkli ularok, bu fayllar shu pullarning uzi xisoblanadi. 
  jiemoniy  nakd  pullarga  karaganda  rakamli  nakd  pullar  bir  kancha  afzalliklarga  ega. 
Maealan,  uni  ishlatish  xujayiniga  anonim  darajaeida  boshkarishni 
  beradi,  bu  kompyuter 
jinoyatlariga karshi kurashda muxim axamiyatga ega. 
Elektron  nakd  pullar  okimini  real  vakt  rejimida  kidirib  topish  mumkin,  jiemoniy  nakd  pullarda 
eea  buni  umuman  amalga  oshirib  bulmaydi.  Rakamli  nakd  pullar  tizimini  ishonchli tarzda  ishlatishni 
zamonaviy  kriptografiya  ueullari 
  beradi.  Bunday  tizimlar  faoliyat  kursatishi  uchun  bulgan 
xarajatlar minimaldir. 
Undan  tashkari,  exemalarda  kredit  kartalari  xisob  -  kitobining  yukligi  ularni  mikro  tulovlarda 
ishlatishga imkon beradi. Rakamli nakd pullar 
 kura debit tizimlariga kiradi. Rakamli nakd 
pullarda ishlashni rivojlantirgan kompaniyalarga Sku Bank, Digi Cash, Rossiya Rou Sash, Web Mo^u 
kiradi. Bugungi kunda rakamli pullar ishlatishda 2 ta aeoeiy tulov konetrukstiyalari bor: 
-
 
(Digi Sash) professor D. Chaum tomonidan ishlab chikarilgan tulovlarga katilgan; 
-
 
Mondex korporastiyaeining elektron pullari, tulov avtonomga ega va avtorizastiyaga 
muxtoj emae. 
Internet-  banking.  Tulov  tizimlari  oraeida  aloxida  gurux  Internet  -  banking  funkstiyaeini 
bajaruvchi tizimi, 
 Internet orkali bank operastiyani amalga oshishi xisoblanadi. 
Ularni  utkazishga  imkon  beradigan  operastiyalar  uziga  bank  xisoblarini  boshkarish  buyicha 
xamma xizmatlarni kamrab oladi. Roeeiyada xozir Internet bankiga " Avtobank ", "Guta -bank" va KB 
"Grado Bank" banklar tizimi va boshkalar kiradi. 
Umuman olganda, rakamli nakd pullar bilan ishlashga muljallangan tulov tizimlari xozirgi vaktda 
SET  -  kushma  tizimlar  bilan  rakobatlashadilar  va  elektron  tijoratga  va  tulov  tizimiga  jalb  etilgan 
kupgina  kompaniyalar  ikkilanib  koladilar.  SET  exemaei  buyicha  tulovmi  yoki  elektron  nakd  pullar 


 
tulovi yaxshimi? 
Bir  muncha  vakt  oldin  xamma  elektron  nakd  pullar  afzalligiga  ishongan  bulsa,  xozir  akeincha, 
koneervativ kreditlar ularni sikib chikarmokda. 
Roeeiyada eletron tijorat tulov tizimlari. 
Rossiyada elektron tijoratning rivojlanishini 
 elektron tulovlarni amalga oshirishda 
real ishtirok etayotgan asosiy tulov tizimlarini kurib chiqamiz. 
Sueg  Rlat.  Bu  tizim  (
http://www.cyberplat.ru
)  Rossiyadagi  I  tulov  tizim  laridan  biri  bulib, 

Download 41,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish