1-Mavzu Elektron biznes asoslari fanining predmeti va bilish usullari. Elektron bines tushunchasi, tarixi va istiqbollari

America  Online,  CompuServe,  NewsPage
  va 
ESPNET,  CyberCash,  Open 
Market, First Virtual
 
- lari 
quyidagilardir: 
-
 
mijozlar uchun odatiyligi va huquqiy aniqlilik; 
-
 
MasterCard,  VISA,  Microsoft
  va 
IBM
  kompaniyalari  ishlab  chiq-  qan  SET  protokolidan 
- larning yetarlicha yuqori darajada himoyalanganligi; 
an elektron hamyonlar  yordamidagi 
hisob-
-  ga  xos  tomoni  shundan  iboratki,  unda  pullar 
kompyuterning qattiq dis- kida saqlanadi) 
Virtual  hamyonlar tizimiga Cybercoins  tizimi  (CyberCash kom-  paniyasi ishlab chiqqan) misol 
- 
tron  bozordagi 
hisob-
-  ruvchi  SETprotokolining  I  modelida,  debet 
 
 
ash  muammosi 
ortida  VISA  yoki  MICROSOFT  nomlarining  turmayotganida-  dir.  Zaruriy  xavfsizlik  darajasini 
-quvvatlamaganligi  - 
-  masdan  mayda 
-  gan)  debet  sxemalar  kredit  sxemalar  bilan 
muvaffaqiyatli raqobat qili- shi mumkin. 
sxemalar tarkibiga kiradi. Ikki xil turdagi raqamli naqd pullar mavjud: smart-kartalarda saqlanuvchi va 
kompyu- terning qattiq disklarida saqlanuvchi. (Misol tariqasida Digicash, Net- cash, Cybercoinlarni 
-  ma  hisob-kitoblarni  bank  yoki  boshqa  kliring 
kompaniyasi  amalga  oshi-  radi.  Elektron  pullar  tizimida  kartochkadagi  yoki  kompyuter  qattiq  dis- 
- 
-
ri uzatilishi 
 
- 
amalga oshiriladigan tizim provayderida ol- dindan naqd pul kupyuralarining elektron analoglari sotib 
olinadi.  Masalan,  Digicash  kompaniyasi  ishlab  chiqqan  elektron  pullarning  hayot  sikli  quyidagi 
 
-  meri  va  nominallarini 
aniqlagan holda tasdiqlab, elektron kupyuralar ya- 

---

 
(Bunda  sotuvchi  xaridor  ha
-
oladi). Sotuvchi ushbu kupyuralarni bankka taqdim etadi va bank ularning haqiqiyligini tekshirganidan 
katlarda  bir  qancha 
-yilning  4-
iga 
qildi.  Xususiy  shaxslar  bilan  operatsiyalarda  eng  katta  bank  sanaladigan  Bank  Austria  e-Cash 
texnologiyasini 1997-yil aprelida litsenziyalangan. 
Mijoz
- 
kompyuterlariga olishlari va bankning web-manzili (
www.
 
bankaustria.com
) orqali on-line tartib
elektron  pullarini  faollashtirib  olishlari  mumkin.  Shundan  keyin  bank  bilan  ishlaydigan  turli 
magazinlar- dan xarid qilishni boshlash mumkin. 
 
-
 
 keladi; 
-
 
 
- lari esa quyidagilardir: 
-
 
kupyuralarni oldindan sotib olish zaruriyati; 
-
 
 
ndosh tizimlar bilan yetarlicha yax- shi raqobatga kirisha oladilar. 
-  gan  aksariyat  kompaniyalar 
aqd  pul 
kartochkalarini baribir elektron naqd pullar siqib chiqaradi. 
4.2.
 
 
- 
elektron naqd pullar) pulni saqlovchilardan (disklar, smart-
 zaruriy 
dasturiy  vositalar  yi- 
siy 
elementlaridan  biridir.  Elektron  biznes  tizimida  savdoni  takomillashti- 
ishonchli,  istiqbolli  va  iqtisodiy  samara
ahamiyatlidir. 
- gilar hisoblanadi: 
1.
 
Transaksiyani amalga oshirish bahosi. 
2.
 
Tizim qatnashchilarining javobgarlik (majburiyatlari) darajasi (masshtabi). 
3.
 
Xavfsizlik darajasi (ishonchlilik, tizimga kirishga qarshi tura olish, maxfiylik). 
4.
 
Salohiyatli mijozlarni jalb qilish darajasi. 
5.
 
Interfeysning qulayligi. 
ning soni doim ortib boradi. Bu 
tizimlarga aniq tahliliy baho berishning 
 
-  ning  texnologiyalari 
- 
lar  kredit  kartalar  orqali  amalga  oshiriladi. 
PayCash  va  WebMoneyni  kiritish  mumkin.  Ikkinchi  guruhga  esa,  ASSIST  (ASSIST),  Russian 
-bi- 
ridan  foydalanishning  qulayligi,  ruxsatsiz  kirishdan  himoyalangani,  shu  bilan  birga,  narxi  bilan  farq 
-  rilgan  elektron  pullar  juda  katta  amaliy  qiziqish 
 
4.1-jadval 

---

 
 
 
 
4.2.1.
 
 
 
Pa