1-мавзу. Давлат ва ҳУҚУҚ назариясининг предмети ва методлари мавзунинг асосий йўналишлари

1-МАВЗУ.
ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИНИНГ
ПРЕДМЕТИ ВА МЕТОДЛАРИ

Мавзунинг асосий йўналишлари:
1. Давлат ва ҳуқуқ назарияси фанининг предмети
ва унинг ўзига хос хусусиятлари.
2. Давлат ва ҳуқуқ назарияси фанининг бошқа ижтимоий
фанлар билан алоқаси.
3. Давлат ва ҳуқуқ назариясининг юридик фанлар тизимидаги
ўрни.
4. Давлат ва ҳуқуқ назарияси фанининг методлари.
5. Давлат ва ҳуқуқ назарияси фанининг функциялари.
6. Ўқув модули сифатида давлат ва ҳуқуқ назариясининг
тузилиши.
7. Давлат ва ҳуқуқ назарияси фанининг бўлғуси
ҳуқуқшуносларни тайёрлашдаги аҳамияти.
8. Жамият ҳаётини демократик янгилашда давлат ва ҳуқуқ
назарияси фанининг роли.
1.1. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИ ФАНИНИНГ ПРЕДМЕТИ ВА УНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ.
Маълумки, муайян фанни ўрганишни бошлашда, аввало, унинг
предметини, ўрганиладиган объектини аниқлаш зарур. Зеро
“фан – табиат, жамият ва инсон тафаккури тўғрисидаги тушунчаларда,
категорияларда, қонунларда акс эттирилган ҳамда ҳаққонийлиги
амалиётда тасдиқланган билимлар тизимидир. Ҳар бир фан ўзига хос
ўрганиш объекти ва унга мос келувчи предмети билан ажралиб
туради”1. Давлат ва ҳуқуқ назарияси шахс фаолият доирасини ифодалаб
берувчи фан сифатида ўз олдига давлат ва ҳуқуқ ҳодисаларини,
уларнинг жамиятдаги ўрни ҳақидаги фикрларнинг объективлиги
борасидаги билимларни ишлаб чиқиш ва уни назарий жиҳатдан маълум
бир тизимга солиш вазифасини кўзлайди.
Давлат ва ҳуқуқ назарияси ҳуқуқшунослик фанлари тизимида
марказий ўринга эга. У юридик фанларнинг методологик пойдеворини
ташкил этиб, давлат ва ҳуқуқнинг назарий муаммоларини ўрганади.
“Назария” сўзи “кўриб чиқмоқ”, “тадқиқ этмоқ”, “таҳлил қилмоқ”
деган маъноларни англатади. “Назария” – кенг маънода
воқеа-ҳодисаларнинг ўзаро алоқаси ва қонуниятлари ҳақида яхлит
тасаввур ҳосил қилувчи илмий билим шаклидир. Тор маънода эса у ёки
бу соҳадаги билимнинг асосий ғоялари, тушунчалари ва қонунлари
тизимидир.
Давлат ва ҳуқуқ назарияси – бу давлат-ҳуқуқий ҳодисаларнинг
вужудга келиши, ривожланиши ва амал қилишини ўрганувчи
умумназарий юридик қонуниятлар ҳақидаги билимлар тизимидир.
Шу нуқтаи назардан, давлат ва ҳуқуқ назариясининг предметини
қуйидагича изоҳлаш мумкин: