1-Mavzu: Chiqit ekish usullari va unga qo`yiladigan agotexnik talablar. Reja: Chigit ekish usullari

Birinchi usul – xorijiy SZ-3,6; SZN-3,6 va mahalliy DEM – 3,6 seyalkalari yordamida ochiq va pushta olingan maydonlarga ekish.
Ikkinchi usul –qayta jihozlangan KXU-4 paxta kultivatori yordamida paxtadan bo`shagan g`o`za qator oralariga ekish.
SZ-3,6 va SZN-3,6 seyalkalarining asosiy kamchiligi ularning sug`oriladigan erlarga don ekish uchun moslashmaganligidir. Don ekilgandan so`ng sug`orish egatlari ochilganda ekin maydonining 15% gacha qismida urug`lar nobud bo`ladi.
Seyalkalarning ekish apparatlariga urug`likdan ma‘lum miqdorda solib, er sharoitiga qarab har bir metrga belgilangan donagacha tushadigan qilib sozlash kerak. Buning uchun seyalkani ko`tarib qo`yiladi va uning g`ildiraklari aylantirilib, ekish apparatlariga harakat beriladi va bir metrga tushayotgan chigit miqdori aniqlanadi. Agar sarf qilinadigan urug` miqdori belgilangan me‘yordan ortiq bo`lsa, ekish g`altaklaridagi tirqishni toraytirish, kam bo`lsa kengaytirish zarur. Seyalkalarni ishga tayyorlashda ularning asosiy ishchi qismlarini: ekkichlar ekish chuqurligiga, ekish apparatlari ekish me‘yoriga, iz ko`rsatgichlar ish kengligiga va seyalkaning o`zi erga nisbatan bo`ylama va ko`ndalang tekislikda paralleligiga rostlanishi kerak.

15-Mavzu: Sabzavotlarni yig`ib-terib olish mashina va agregatlarini ishga tayyorlash .
Reja:

1. 
   Yig‘ish mashinalarining turlari.
   
2. 
   Karam hosilini yig`ib oladigan mashinalarni tuzilishi
   

Yig‘ish mashinalarining turlari, tuzilishi va ish jarayoni Ko‘pchilik sabzavot ekinlarining hosilini yig‘ishtirib olish qisman mexanizatsiyalashtirilgan. Buning asosiy sababi ularning hosilini bir vaqtda pishib yetilmaganligi hisoblanadi. Ayniqsa, ertapishar bodring, pomidor, karam va boshqa sabzavotlarning hosilini bir necha marta terib olishga to‘g‘ri keladi. Shuning uchun ular tanlab, qo‘lda terib olinadi. Bu usulda texnologik jarayonni amalga oshirish maxsus platformalar yordamida bajariladi. Hosili bir vaqtda pishadigan pomidor, karam, sabzi, piyoz kabi sabzavotlar esa maxsus mashinalarda yig‘ishtirib olinadi va chiqindilardan tozalanib, transport vositasiga yuklanadi hamda saqlash joylariga jo‘natiladi. Bir paytda yetilmaydigan sabzavotlarni terib olish uchun qo‘llaniladigan agregat (2.45-rasm) quyidagi qismlardan:

ikki o‘qli tirkamaga platforma (6), o‘tirg‘ichlar (1) va ko‘taruvchi transporter (4) bilan jihozlangan ko‘ndalang transporter (3), yashik bilan ta’minlagich (7) va yashik (5) dan iborat.

Shu paytda silkitgich apparatining tasmali uzatmalari sabzavot barglarini qisib oladi va ildizmevasini tuproqdan sug'irib oladi hamda barg ajratgich elevatori (5)ga uzatadi. Bu apparatda ildizmeva bargidan ajraladi va tuproq ajratgich (l)ga yo‘naltirilib, tuproqdan ajratiladi. Tozalangan ildizmevalar transporter orqali mashina yonboshida ketayotgan transport vosi150 tasiga yuklanadi. Barglar esa transporter (4)ga tushadi va yer yuzasiga tashlab ketiladi.

Nazorat savollari:
1. Nima uchun ertapishar sabzavotlar asosan qo‘lda terib olinadi?
2. Sabzavotlarni terib olishda qanday mashinalardan foydalaniladi? Ularning asosiy qismlarini ayting.
3. Ildizmevalar yig‘ishtirish mashinasining ishlash jarayonini tushuntiring.
4. Kartoshka kovlashning o‘ziga xos xususiyatlariga nimalar kiradi?
5. Kartoshka yig‘ish mashinalarining turlari, tuzilishi va ularning ish jarayonlari haqida nimalarni bilasiz?
6. Kartoshka kovlab olishning qanday usullarini bilasiz?
7. Kartoshkani yig‘ishtirib olish qanday tashkil etiladi?
8. Kartoshka kovlagichning turlari va uning asosiy qismlarini ayting.
9. MSK-1 karam yig‘ish mashinasining tuzilishi va ish jarayoni haqilda ma’lumot bering.