1-мавзу. Боғловчи моддалар р е ж а

Карбонатли тоғ жинслари; оҳактош ёки асосан калций карбонатдан иборат бошқа тоғ жинслари, масалан, бўр; асосан магний карбонатдан ташкил топган магнезит ва комплекс туз – доломит;
Гил – тупроқли тоғ жинслари; оз миқдорда гил ва мергели, сергил тупроқли тоғ жинслари – таркибида 70% ва ундан ортиқ алюминий оксиди бўлган оксидлар ҳам гил тупроқли жинсларга киритилиши мумкин; Иккиламчи хом ашё сифатида домна ва ёқилғи шлакларидан фойдаланилади. Саноат чиқиндиларидан фойдаланиш катта иқтисодий аҳамиятга эга.
Цементларни муайян хоссали қилиш ёки боғловчилар таннархини камайтириш мақсадида юқорида кўрсатиб ўтилган материаллардан ташқари боғловчиларга қўшиладиган қўшилмалар ҳам ишлатилади. Бу қўшилмалар асосан нима мақсадларда ишлатилишига қараб қуйидаги турларга бўлинади:
Актив (гидравлик) минераллар; улар таркибида кўп миқдорда актив формадаги қумтупроқ бўлади. Бўларга трасс, пемза, вулкан туфлари, кул, диатомит, трепел, глинит,семянкаларнинг ҳам киритса бўлади;
Инерт тўлдиргичлар- кварс қум ва бошқалар, қум- тош, оҳактош, доломит, таломит, табиий доломит кукуни,таиий тепроқсимон кварс, лёсс,ёқилғи кули,домна кукуни;
Кислотага бардошли тўлдиргичлар –майда туйилган андезит, бештаунит, гранит, эритилган диабаз ва базалт, чинни, табиий тупроқсимон қум,кварс қумлар;
Ўтга бардошли тўлдиргичлар-майда тўйилган шамот, кварс қум, ТЕС кули, донадор шлак, хромит,магнезит,пемза;
Қотишини тезлаштирадиган моддалар. Бундай моддалар тез қотувчан бетон ва бетонбоп қоришмаларни ишлашда, яъни датлабки қотиш муддатларида бетон ёки бетонбоп қоришма мустахкамлигини ошириш учун ёки қишки шароитларда ишлатилаётганда қўлланилади. Калций хлориди ва хлорид кислота ана шундай қўшилмалардан ҳисобланади.
Тиклашишини секинлаштирвучи моддалар; бундай моддалар бетонбоп қоришма ёки қоришмабоп аралашмани қуюқлашиш тезлиги қоришма ёки аралашманинг қурилиш ишлари талаб қилган даражада осон жойланувчан бўлишини таъминлай олмаган ҳолларда ишлатилади, портландцемент учун ана шундай қўшилма сифатида гипс қўлланилади; темир оксидининг сулфат тузи ва сулфат кислотасининг кучсиз эритмаси ҳам ана шундай таъсир қилади; гипсли боғловчи моддалар учун эса керакли секинлатгич, мол елими, микрокўпик хосил қилган БС ишлатилади;
Сиртқи-актив моддалар қуйидаги турларга бўлинади: бетонбоп қоришма ёки қоришмабоп аралашмаларни янада яхшироқ жойлашувчан қилиш мақсадида ишлатиладиган пластификлаштирадиган моддалар (сулфат-спирт бардаси ва унинг ҳосилалари).