Yigitlik yillari

Bobur Navoiy haqida. Bobur Navoiy bilan uchrashmagan bo'lsa-da, lekin yoshligidan uning shaxsiga va ijodiga katta muhabbat bilan qaragan. Chunki Bobur tug'ilgan 1483- yilda Navoiy o'z „Xamsa"sini yozishga kirishgan, taqdir 1494- yili taxt berib, 1498- yili Samarqandday muqaddas poytaxtni qo'lga kiritganida ulug' shoirning „Xazoyin ul-maoniy"si dovrug'i butun turkiy dunyoga yoyilgan edi. 1500-1501- yil voqealarini bayon qilarekan, Bobur Navoiy bilan xat olishganini, buyuk shoirga ilk she'rlaridan yrtborganini yozgan edi: „Bu ikkinchi navbat Samarqandni olg'onda, Alisherbck lirik erdi. Bir navbat manga kitobati (xati) ham kelib edi. Men ham bir kitobat yiborib edim, orqasida turki bayt aytib, bitib yiborib edim. Javob kelguncha tafriqa (bo'linish) va g'avg'o bo'ldi". Ayni paytda, Navoiy ham temuriyzodalarni sinchiiklab kuzatib borgan ko'rinadi. Aks holda, u Samarqandga, 15 yoshli Boburga maktub yo'llamagan bo'lardi. Bobur „Boburnoma"da Navoiy haqida ma'lumot berar ekan, quyidagi masalalaiga to'xtaladi:

1. Navoiyning kelib chiqishi, temuriylar sulolasiga daxldorlik darajasi: „...begi (temuriyzoda) emas edi, balki musohibi (suhbatdoshi, yaqini) edi".

2. Husayn Boyqaro bilan munosabatlari: „kichikligida hammaktab ekandurlar, xususiyat bisyor ekandur".

3. Abu Said va Navoiy munosabatlari, shoirning Samarqandga borish sabablari: „bilmon ne jarima bila Sulton Abu Said Mirzo ixroj (surgun) qildi".

4. Navoiy ijodiga, shaxsiga baho: „Alisherbek naziri yo'q kishi edi. Turkiy til bila to she'r aytibdurlar, hech kim oncjia ko'b va xo'b aytqon emas".

5. Navoiy ijodi, badiiy, ilmiy asarlari, musiqaga munosabati: „...Yana musiqada yaxshi nimalar bogiabtur. Yaxshi naqshlari va yaxshi peshravlari bordur".

6. Navoiyning fe'li-tabiati: „Alisherbekning mizoji nozuk bila mashhurdur".

7. Navoiyning turmush tarzi: ,,o'g'ul va qiz va ahlu ayol yo'q, olamni tavre fard va jarida (tanholikda) o'tkardi...".

8. Navoiyning ilm va hunar ahliga murabbiyligi, g'amxo'rligi: „Ahli fazl va ahli hunarg'a Alisherbekcha murabbiy va muqavviy (kuchli homiy) ma'lum emaskim, hargiz paydo bo'lmish bo'lg'ay".

9. Navoiyning obodonchilik ishlari: „Muncha binoyi xayrkim, ul qildi, kam kishi mundoqqa muvaffaq bo'lmish bo'lg'ay".

10. Navoiy asarlari haqida ayrim tanqidiy fikrlar: „Yana „Mezon ul-avzon" otliq aruz bitibtur... 24 ruboiy vaznida 4 vaznda... g'alat (xato) qilibtur. Ba'zi buhur (bahrlar)ning avzon (vaznlar)ida ham yangilibtur, aruzg'a mutavajih bo’lg'on (duch kelgan) kishig'a ma'lum bo'lg'usidur".