1-мавзу. Ахлоқшунослик фанининг объекти, предмети, усуллари ва функциялари

ўз-ўзига бўлган муносабатлардаги хатти- ҳаракатни ҳам ўз ичига олади.

АХЛОҚ

Арабча – “хулқнинг кўплиги”, ижтимоий онг шаклларидан бири. Кишиларнинг тарихан таркиб топган хулқ-атвори, юриш-туриши, ижтимоий ва шахсий ҳаётдаги ўзаро, шунингдек, жамиятга бўлган муносабатларини тартибга солиб турувчи барқарор, муайян норма ва қарашлар йиғиндиси.

Ахлоқнинг жамиятдаги функциялари:

• Кишилар ўртасидаги турли муносабатларни мувофиқлаштириш;
• Кишилар фаолиятини инсонпарвар қадриятлар асосида мувофиқлаштириб, уларни инсонпарвар, эзгу, ҳалол ва адолатли муносабатларга ундайди;
• Жамият ва шахс тараққиётининг умумижтимоий қонуниятлар асосида амалга оширади.

Ахлоқий маданият кўринишлари:

Ахлоқий
меёрлар
Одобли
лик
Ҳалол
лик
Ташаббускор
лик
Фаол
лик
Камтар
лик
Ижодкор
лик
Масьулиятли
лик
Эрксевар
лик
Пок
лик
Инсонпарварлик

Арастунинг фанлар таснифи

• Арасту фанларни тасниф қилар экан, уларни уч гуруҳга бўлади: назарий, амалий ва ижодий.
• биринчи гуруҳга фалсафа, математика ва физикани;
• иккинчи гуруҳга этика ва сиёсатни;
• учунчи гуруҳга эса санъат, ҳунармандчилик ва амалий

фанларни киритади.

Шундай қилиб, қадимги юнонлар ахлоқ ҳақидаги таълимотни фан даражасига кўтарганлар ва «Этика» (taethika) деб атаганлар.

• Ахлоқшунослик бир неча минг йиллик тарихга эга бўлган қадимий фан. У бизда «Илми равиш», «Илми ахлоқ», «Ахлоқ илми», «Одобнома» сингари номлар билан атаб келинган. Оврўпада эса «Этика» номи машҳур, биз ҳам яқин-яқингача шу атамани қўллар эдик. У дастлаб манзилдошлик, яшаш жойи, кейинчалик эса одат, феъл, фикрлаш тарзи сингари маъноларни англатган, юнонча «ethos» сўзидан олинган. Уни биринчи бўлиб юнон файласуфи Арасту муомалага киритган.

ЭТИКА

• Этика – грекча-юнонча «ethos» деган сўздан олинган бўлиб, бунинг