1-мавзу. Ахлоқшунослик фанининг объекти, предмети, усуллари ва функциялари

ИДЕАЛ

Идеалда ҳам баҳолаш хусусияти мавжуддек

туюлади. Лекин аслида у қиёслашга

асосланади. Идеал, умуман, инсонният

жамиятида, шахс ҳаётида ижобий ҳодиса,

идеалда ҳар бир инсон ўз бахтининг

ҳиссиётли ирфодасини кўради, ҳаётининг

маъносини унга қараб интилишда деб билади.

АХЛОҚИЙ ТАМОЙИЛЛАР

Улар жамият томонидан шахсга қўйиладиган талаб тарзида намоён бўлиб, инсоннинг ахлоқий моҳиятини, унинг ҳаёти мазмунини, одамлар билан ўзаро алоқаларидаги асосий жиҳатларини белгилаб беради. Натижада тамойиллар, инсон хатти-ҳаракатининг умумий йўналишини кўрсатган ҳолда, кўпгина ахлоқий меъёрлар учун асос бўлиб хизмат қилади.

ИНСОНПАРВАРЛИК

инсоннинг юксак ижтимоий вазифасини белгилайдиган ва барқарор этадиган ғоялар, қарашлар ва эътиқодлар мажмуи, шахс эрки, кадр-қиммати, унинг бахтли бўлиш ҳуқуқини талаб этиш имконининг мавжудлигига енгилмас ишонч.

ВАТАНПАРВАРЛИК

Инсоннинг ўз Ватанига муҳаббатини, уни асраб-авайлашга бўлган иштиёқини англатувчи ахлоқий тушунча. Уни кўпинча Ватан душманларига қарши маънавий-мафкуравий қурол сифатидагина талқин этадилар. Инсонпарвалик, миллатпарварлик, тинчликпарварлик тушунчалари унинг нисбатан муайянлашган шакли. У, энг аввало, ўз ватандошлари эркини асраш учун кураш, инсон озодлиги йўлидан хатти-ҳаракатлардир.

ВАНДАЛИЗМ

• маданий ёдгорликларни, қадриятларни ваҳшийларча вайрон, оёқ ости қилиш, йўқотиш;
• маданиятсизлик, жаҳолат, нодонлик

ЦИНИЗМ

Беадаблик, уятсизлик, ҳаёсизлик; сурбетлик, орсизлик; қаҳри қаттиқлик, бағри тошлик, шафқатсизлик, раҳмсизлик бераҳмлик, золимлик; такаббурлик, манманлик, димоғдорлик, кибр-ҳаво; бепарволик, эътиборсизлик, лоқайдлик. Беадаблик – асосий мақсад эмас, омадга эришиш воситаси, холос. Зарурат туғилганда ўз принципларидан чекинмаслик оқибатида инсон бир умр азият чекиб, ўз беҳаёлиги эвазига қўлга киритилган эркидан шикоят қилиб ўтиши мумкин. Бундай беадабликлардан бири – йигит кишининг ўзига бино қўйиб, тўйдан аввал бирор қизнинг номусини топташи ёки қиз боланинг ўз номусини топталишига йўл очиб бериши.