1. Маҳсулотнинг сифатини баҳолаш

Маҳсулот сифат даражасини баҳолаш баҳолаш вазияти

Режа:

1. Маҳсулотнинг сифатини баҳолаш.

2. Маҳсулот сифатининг даражасини баҳолаш усуллари.


Таянч сўз ва иборалар: сифат, маҳсулот сифати, маҳсулот сифат даражаси, сифат даражасини баҳолаш, дифференциал усул, аралаш усул, статистик, эксперт усул.

1. Маҳсулотнинг сифатини баҳолаш.

Сифат тизимларида маҳсулот сифатини баҳолашнинг услубий асосларига, айниқса, маҳсулотни мажбурий ва ихтиёрий сертификатлаштиришда алоҳида талаблар қўйилади, бунда қуйидагилар деярли тўлиқ таъминланади;

• 
  Маҳсулотнинг истеъмолдаги ҳамма хоссаларини комплекс таҳлил ва холисона баҳоланиши, хавфсизлилиги ва экологиклиги намоён бўлиш имконияти;
  
• 
  Келтирилган баҳоланишга асосланиб, истеъмолчи томонидан маҳсулотнинг ишлатилишдаги ва экологиклигидан хавфдан ҳамда маҳсулот ва унинг сифатини (амалдаги бозор шароитида) нотўғри баҳоланиш хавфидан ижтимоий ҳимоя қилишга замин яратиш.
  

Маҳсулот сифатининг даражасини баҳоланишининг асосий мақсади;

• 
  Янги маҳсулот турларининг параметрларини асослаш;
  
• 
  Маҳсулотни, стандартларини, Техник эффектни ишлаб чиқишда техникавий топшириқлар тайёрлаш ҳамда янги маҳсулот учун, унинг техникавий даражаси карталарини тузиш;
  
• 
  Ишлаб чиқарилувчи маҳсулотнинг синов натижаларига қараб қарор қабул қилиш;
  
• 
  Маҳсулотни таъмирлаш бўйича қарор қабул қилиш;
  
• 
  Маҳсулотни бозорда етарлича қадрланишига ва арзийдиган баҳода сотилишига замин яратиш.
  

Сифат ҳам бошқа тушунчалар сингари ўзининг тизимига эгадир.
Сифат тизими деганда, ташкилий тузилиш, маъсулияти, иш тартиби, жараёнлар, ресурслар йиғиндиси бўлиб, сифатнинг умумий бошқарувининг амалга оширилиши тушунилади.
Белгиланган маҳсулотнинг сифат кўрсаткичларининг номенклатурасини танлаш, бу кўрсаткичларининг қийматларини аниқлаш ва уларни асос бўлувчи қийматлар билан таққослашни ўз ичига олувчи ишларнинг йиғиндиси маҳсулот сифатининг даражасини баҳолаш деб аталади.
Маҳсулот сифатининг даражасини баҳолаш учун маҳсулотлар иккита туркумга бўлинади:

1. 
   Фойдаланишда сарфланадиган маҳсулот;
   
2. 
   Ўз ресурсини сарфлайдиган маҳсулот.
   

1 – туркум маҳсулотлари вазифаси бўйича фойдаланиш жараёнида сарфланади. Одатда, қайта ишлаш кайтмас жараён ҳисобланади: (хом-ашё, материаллар, яримфабрикатлар), ёкилгининг ёниши, озиқ-овқат маҳсулотларининг ўзлаштирилиши, айрим вақтда қайтарилувчи жараён ҳам бўлиши мумкин (масалан, эритувчиларни рекуперация ва регенерацияси).
Вазифаси бўйича 2 – туркум маҳсулотларидан фойдаланишда, унинг ресурси сарфланади. Бу ҳолда маҳсулот техникавий ва маънавий эскириши ҳисобига фойдаланилади.
Маҳсулотнинг кўрсатилган тавсифланишининг қўлланиши қуйидаги амалларни бажаришда бир қатор енгилликлар яратади:

• 
  Муайян гуруҳ маҳсулотининг биргина кўрсаткичининг номларини танлашда;
  
• 
  Маҳсулотдан фойдаланиш соҳасини аниқлашда;
  
• 
  Бир ёки бир нечта асос бўлувчи намуналар сифатида танлаб олишда;
  

• 
  Маҳсулотнинг сифат кўрсаткичлари номларига давлат стандартларининг тизимларини яратишда.
  

Умумий кўринишда маҳсулот сифатини баҳолаш қуйидаги босқичларда амалга оширилади: