1-ma’ruza: Psixologiya fanining predmeti, rivojlanish tarixi, sohalari va tadqiqot metodlari

Birinchi davrga - psixologiyaning falsafa tarkibida rivojlanishi. Bu davr er.avvalgi VI asrdan 19-asrning 60 yillarigacha bo’lgan vaqtni o’z ichiga oladi. Bu davr 4 bosqichni o’zida aks ettiradi.
1-bosqich: Eramizdan avvalgi VI asrdan bizning eramizning V asrgacha bo’lgan davr, bu davrda psixika haqidagi fikrlarning paydo bo’lishi va ularning ma’lum nuqtai nazardan rivojlanish davrini o’z ichiga oladi. Bu fikrlar va nuqtai nazarlar, bu bosqichda asosan materializm va idealizm nuqtai nazardan hal qilingan. Bu davrga antik filosofiya vakillri eramizdan avvalgi VI asrdan I asrgacha bo’lgan va antik vrachlarning olib borgan izlanishlari va ularning nuqtai nazarlari kiradi.
2-bosqich: eramizdan avvalgi V asrdan VIII asrgacha bo’lgan davrni o’z ichiga oladi. Bu davrdan jon haqidagi ta’limotning filosofiyada rivojlanishi va tibbiyot fanlarining yutuqlari bilan musahkamlanishi, buning natijasida Tomik psixologiya vujudga keldi va daslabki metodologik asosni shakllanishi uchun uchun dunyoqarashlarning vujudga kelishidir.
3-bosqich: XIV asrdan XVI asrgacha bo’lgan davrni o’z ichiga oladi. Uyg’onish davri, anatomo-fiziologik tadqiqotlarning vujudga kelishi, fan yutuqlari yordamida psixologiya ta’limotining rivojlanishi, xuddi mana shu davrda jon ta’limoti tushunchasi o’rniga psixologiya termini vujudga kelishi.
4-bosqich: XVII asrdan XIX asrning 60-yilarigacha, Ong haqidagi ta’limotning vujudga kelishi va psixologiyaning nazariy asoslarining shakllanishi, psixologiya daslabki maktablarning vujudga kelishi.

Psixologiya va ilmiy-texnik taraqqiyot
XX asr ishlab chiqarishning, texnikaning yangi-yangi turlari, aloqa vositalarining juda tez o’sganligi bilan, elektronika, avtomatikadan foydalanila boshlanganligi, transportning yangi, tovushdan tez turlarini uzlashtirilganligi bilan xarakterlanadi. Bularning hammasi inson psixikasiga juda katta talablar qo’yadi. Hozirgi zamon sanoati, transportida va harbiy ishlarda psixologik faktorlarni, ya’ni kishining imkoniyatlari, bilish jarayonlari – idroki, xotirasi, tafakkurini, shaxsning o’ziga xos xususiyatlari – xarakteri, temperamenti, reaktsiyalarining tezligi va boshqalarni hisobga olishga to’g’ri keladi.
Tovushdan tez hozirgi zamon samolyotlarida, ulkan elektrosistemalarning operativ-dispetcherlik uchastkalarida ishlovchi kishilar juda kichik vaqt ichida tez qarorga kelishiga to’g’ri keladi, aks xolda avariyalarga sabab bo’lishi mumkin. Ana shunday murakkab sharoitda ishlay olish uchun kishilarda imkoniyat bor-yo’qligini, ularning shu ishga yaroqli yoki yaroqsiz ekanligini aniqlashda psixologiya fani oldiga muhim talablar qo’yiladi. Injenerlar psixologiyasi kishi bilan texnika o’rtasidagi munosabatni o’rganuvchi fan bo’lib, u texnikaning ko’pgina sohalari, bionika, kibernetika bilan mahkam bog’langandir (gomeostat).

Psixologiya tarmoqlarini tasnif qilish uchun quyidagi psixologik jihatlar asos qilib olinadi:

1. Konkret faoliyat;
2. Rivojlanish;
3. Odamning jamiyatga, o’zi yashayotgan muhitga munosabatlari.