1-ma’ruza: Psixologiya fanining predmeti, rivojlanish tarixi, sohalari va tadqiqot metodlari

1-ma’ruza:
Psixologiya fanining predmeti, rivojlanish tarixi, sohalari va tadqiqot metodlari.
Reja:
1. Psixologiya tabiiy va ijtimoiy ilmiy fan sifatida.
2. Psixologiya fanining predmeti haqidagi tasavvurlar taraqqiyotining asosiy bosqichlari.
3. Psixologiya va ilmiy-texnik taraqqiyot.
4. Psixologiyaning tarmoqlari va fanlar tizimida tutgan o’rni.
5. Psixologiya sohasida ilmiy-tekshirish olib borishning o’ziga hosligi.
Tayanch so’z va atamalar:
Psixologiya, umumiy psixologiya, «psyuxe», jon, ruh, «logos», psixika, instinkt, xulq-atvor,metod: asosiy: kuzatish, eksperiment, yordamchi: suhbat, so`rov, test, korrelyatsiya, modellashtirish, B.G.Ananev bo`yicha metod turkumi: tashkiliy, emperik, natijalarni qayta ishlash, sharhlash: genetik, donalash, fan tarmog`i: umumiy, eksperimental
Atrofimizdagi ob’ektiv olam turli fanlarning o’rganish ob’ekti va predmeti bo’lib xizmat qiladi. Real dunyoda haqqoniy psixikaga ega yoki uni tashuvchi barcha narsa ularning ob’ekti bo’lib xizmat qiladi. Predmeti esa – psixika, uning barcha shakl va faoliyat ko’rinishlari: psixikaning yuzaga kelish qonuniyatlari, shakllanish, faoliyat va namoyon bo’lish, hamda uning ayrim fenomenlaridir.
Psixologiya yunon tilidan tarjima qilinganda – ta’limot, jon bilim to’g’risida («psyuxe» – jon, ruh va «logos» – ta’limot, ilm) degan ma’noni anglatadi. Bu fan eng avvalo inson va insonlarning turli xil ijtimoiy guruhlarining psixik hayoti hamda faoliyati qonuniyatlari to’g’risidagi fandir. Psixologiya fan sifatida psixikaning qonuniyatlarini va mexanizmini, dalillarini o’rganadi (A.V.Petrovskiy).
Psixologiyaning predmetini har birimizning tashqi olamni va o’z-o’zimizni bilishimizning asosida yotgan jarayonlar, hodisalar, holatlar va shakllangan hislatlar tashkil etadi. Psixologiya bo’yicha adabiyotlarda uning predmetini qisqacha qilib, psixikadir, deb ta’rif berishadi.
Psixika - bu inson ruhiyatining shunday holatiki, u tashqi olamni (ichki ruhiy olamni ham) ongli tarzda aks etishimizni, ya’ni bilishimiz, anglashimizni ta’minlaydi (V.Karimova).