1-ma’ruza: Organik kimyo predmeti

C H₃-CH-CH₃ CH₃-CH- CH – CH₃

NH₂ NH₂ CH₃

2 -aminopropan 2- amino 4 metil butan

Izomeriya aminlarda molekulaning uglevodorod qismini tarmoqlanishiga va aminogruppaning joylanishiga bogliqdir.

C H₃ – CH₂ – CH₂ – CH₂ –NH₂ CH₃ – CH – CH₂ – CH₃

NH₂

1 - aminobutan 2- aminobutan

CH₃ – CH – CH₂ – NH₂

CH₃

1 - amino 2- metilpropan

OLINISH USULLARI

1.Goffman reaksiyasi asosida aminlar olinadi.

C H₃J ^+NH₃ [CH₃NH₃]⁺J^{- +NH}₃ CH₃-NH₂+NH₄J va x.k.
Metil yodid Metilammoniy yodid metilamin
2.Nitrobirikmalarni nitrillari, oqsimlarni va gidrozonlarning vodorod atomlari bilan nikel katalizatori ishtirokida qaytarilganda aminlar xosil bo’ladi.
Masalan;

C₂H₅NO₂+3H₂ C₂H₅NH₂+H₂O

Nitroetan Etilamin

3.Kislota amidlariga ishqoriy muxitda gipoxlorid ta`sir ettirib birlamchi aminlar olinadi;

C H₃ – C –NH₂+NaOH+NaCl CH₃NH₂+Na₂CO₃+NaCl+H₂O

O

Sirka kislota amidi metilamin

4.Aminokislotalar chirituvchi bakteriyalar ta`sirida o’zidan karbonat angidrid ajratib chiqarib aminlarni xosil qiladi:
R—CH—COOH R—CH₂NH₂+CO₂

NH₂

FIZIK HOSSALARI

Aminlarning birinchi vakillari - metilamin, dimetilamin va trimetilamin gaz, qolganlari suyuqlik bo’lib, molekulaga ega bo’lganlari esa qattiq moddalardir.

KIMYOVIY HOSSALARI

1.Asos xususiyatlari. Aminlar organik asoslar bo’lib ularning suvli eritmalari lakmus qog’ozni ko’kartiradi

C₂H₅NH₂+H₂O [C₂H₅NH₃]OH [C₂H₅NH₃]⁺+OH^-

Etilammoniy gidroksid

2.Tuz xosil qilish. Aminlarga kislotalar ta`sir ettirib tuzlar olinadi. Bu reaksiyada kislotaning vodorod ioni azot atomidagi bir juft erkin elektronlarga birikib, musbat zaryadli ammoniy ionini xosil qiladi.