1-Ma'ruza Fanga kirish, fanning predmeti, o’qitish maqsadi va vazifasi. Reja Fanning prelmeti

Elementlar bazasi. Dasturiy kompleks katta elementlar bazasiga ega.

lardan eng ko’p ishlatiladiganlarini ko’rib chiqamiz.

O ’zgarmas tok va kuchlanish manbalari 2.9-rasmda keltirilgan. UlarSources asboblar panelida joylashgan va sxemalarni ta`minlash uchun xizmat qiladi.

-rasm. O’zgarmas tok va kuchlanish manbalari
O’zgarmas kuchlanish manbasi VCC (2.9-rasm,a) raqamli sxemalarga +5V kuchlanish (mantiqiy 1) berish uchun ishlatiladi. Batareyadan (2.9-rasm, b) raqamli va analog sxemalarni ta`minlash uchun foydalaniladi. O’zgarmas tok manbasi 2.9-rasm, v da ko’rsatilgan.
O’zgaruvchan kuchlanish va tok manbalari elektron sxemalarningkirish signallari sifatida ishlatiladi (2.10-rasm).

6-rasm. O’zgaruvchan kuchlanish va tok manbalari
O’zgaruvchan kuchlanish manbasida (6-rasm, a) kuchlanishning effektiv qiymati, fazasi va chastotasi beriladi. O’zgaruvchan tok manbasida (6- rasm, b)

tokning effektiv qiymati,fazasi va chastotasi

o’rnatiladi.

To’g`ri

burchakli

impulslar

manbasida (2.10-rasm, v) impulsning amplitudasi,

chastotasi

va

to’ldirish

koeffitsienti ko’rsatiladi. To’ldirish

koeffitsienti

τ i

100% ga teng, bu

T

yerda τi

- kirish impulsining

davomiyligi, T

– tebranishlar

davri. To’ldirish

koeffitsienti element xossalar oynasining Duty Cycle satrida ko’rsatiladi. Funktsional generator (2.10-rasm, g) Instruments panelida joylashgan, ikkita

qarama-qarshi fazali chiqishga ega va sinusoidal,uch burchak, to’g`ri burchak shakldagi signallarni hosil qilishi mumkin.

Electronics Workbench Multisim dasturida qator o’lchov asboblari mavjud. Voltmetr DC rejimida o’zgarmas va AS rejimida o’zgaruvchan

kuchlanishni o’lchaydi. CHiqishidagi qalinroq chiziq manfiy potentsialga mos.

Ampermetr ham AC va DC rejimlariga ega.

Raqamli indikator o’nli-ikkili hisoblagichning chiqishlariga ulanadi. CHap tomondagi chiqishi yuqori razryadga mos keladi.

Basic asboblar panelidapassiv komponentlar(2.11-rasm) vakommutatsion elementlar joylashgan.


7-rasm. Passiv komponentlar
Bir qutbli tumbler. «Probel» (Space) klavishasi yordamida ulab-uziladi (xossalar oynasida boshqa klavishaga almashtirish ham mumkin).

Ulanib uzilish vaqti dasturlanuvchi vaqt relesi.

Viklyuchatel (rele), kirish kuchlanishining berilgan diapazonidaishlaydi.

Viklyuchatel (rele), kirish tokining berilgan diapazonidaishlaydi.

Aktiv asboblar diskret komponentlar sifatida kiritilgan:

2. 
   diodlar (Diodes paneli);
   

2. 
   bipolyar, maydonli, MDP tranzistorlar (Transistors paneli);
   

2. 
   analog (Analog ICs paneli) ;
   

2. 
   raqamli (Digital ICs, Logic Gates, Digital panellari);
   

2. 
   analog-raqamli va raqamli-analog o’zgartkichlar (Mixed ICs paneli).
   

Nazorat-o’lchov asboblari Electronics Workbench dasturiykompleksining Instruments panelida quyidagi ettita asbobni o’z ichiga oladi:

17. 
    multimetr;
    

18. 
    ostsillograf;
    

19. 
    funktsional generator;
    

20. 
    ACHX va FCHXlarning o’lchagichi;
    

21. 
    mantiqiy signallar generatori;
    

22. 
    16-kanalli mantiqiy signallarning analizatori;
    

23. 
    mantiqiy o’zgartkich.
    

A sbobning tasvirida sichqonchaning chap tugmasini to’xtovsiz ikki marta bosib asbobning kattalashtirilgan oynasi hosil qilinadi. Unda asbobning parametrlari sozlanadi.

8-rasm. Multimetr (Multimeter)
Multimetr (Multimeter) (8-rasm) tok va kuchlanishning o’rtachakvadratik (ta`sir qiluvchi yoki effektiv) qiymatlarini va qarshiliklarni o’lchash uchun mo’ljallangan. O’lchash rejimi mos knopkani bosish yo’li bilan tanlanadi. Kuchlanishni detsibellarda o’lchash uchun dV knopkasi bosiladi. Bunda multimetr α=20Ig(|X|) formula bilan aniqlanuvchi (X-o’lchanayotgan kattalik) α koeffitsientni ko’rsatadi.

1. 
   elementlar bazasidan o’lchov asboblari va elementlarni tanlash;
   
2. 
   elementlarni ishchi oynaning istalgan joyiga olib borish;
   
3. 
   elementni yoki elementlar guruhini muntazam 90 gradusga burish;
   
4. 
   elementlar va elementlar to’plami yoki sxemani ko’chirib olish, o`rnatish va o’chirish;
   
5. 
   o’tkazgichlar rangini o’zgartirish;
   
6. 
   bir vaqtning o’zida bir qancha o’lchov asboblarini ulash;
   
7. 
   elementlar parametrlarini keng diapazonda o’zgartirish ;
   

Barcha amallar sichqoncha va klaviatura yordamida amalga oshiriladi.