1-Ma'ruza Fanga kirish, fanning predmeti, o’qitish maqsadi va vazifasi. Reja Fanning prelmeti

Integral mikrosxema ko`rinishidagi tuzilgan kuchaytirgich operatsion kuchaytirgich deb ataladi.

Integral operatsion kuchaytirgichlar.Universal hisoblanib, ular matematik operatsiyalarnibajarish bilan birga signallarni generatsiya qiladi, kuchaytiradi va o`zgartiradi.

Operatsion kuchaytirgichlarda kirish sifatida differensial kuchaytirish kaskadi qo`llanilib, u kuchaytirgich chiqish potensialini bir maromda bo`lishini ta`minlaydi, qolaversa ikkita kirish borligi evaziga uni imkoniyatlarini oshiradi.

Kirish signali chiqish signali bilan bir fazada yotadimi yo`qmi, unga qarab kirishlar invertirlovchi va noinvertirlovchi (kirish 2.) bo`ladi (2-rasm).

Operatsion kuchaytirgichlarni ta`minlash uchun har hil qutbli E_n1 va E_n2 manbalardan foydalaniladi, ular tinch holatda nolga teng potensial olish imkonini beradi.

3-rasm. Noinvertirlovchi kuchaytirgich.

Operasion kuchaytirgichlarni asosiy parametrlaridan biri uni kuchlanishini kuchaytirish differensial koeffisienti hisoblanadi. Operasion kuchaytirgichlarni kuchaytirish differensial koeffisienti juda yuqori (bir necha million) va chiqish qarshiligi juda oz (R_chiq10.....100 Om orasida).

Chiziqli kuchaytirgichlar tuzish uchun manfiy teskari bog`lanishdan foydalaniladi.

Qaysi kirishga kirish signali kuchlanishni berilishiga qarab invertirlovchi va noinveritrlovchi kuchaytirgichlar bo`ladi.

Noinvertirlovchi kuchaytirgichlarda (3-rasm) kirish va chiqishdagi signal fazalari bir hil. Kirish kuchlanishi noinvertirlovchi kirishga beriladi, kuchaytirgichni chiqishdan R₁ R₂qarshilikni bo`lgich orqali inventirlovchi kirishga manfiy teskari bog`lanish kuchlanishiberiladi. Manfiy teskari bog`lanish borligi tufayli kuchaytirgichning kuchaytirish koeffisienti etarli darajada muayyan R<sub>1</sub> va R<sub>2</sub> miqdorlarini tanlash yo`li bilan kerakli kuchaytirish

koeffisientini olish mumkin bo`ladi. Invertirlovchi kuchaytirgich hosil qilish uchun (4-rasm) kirish signali va teskari bog`lanish signali bir vaqtda invertirlovchi kirishga beriladi, ikkinchi kirish esa erga ulab qoyiladi.

4-rasm. Invertirlovchi kuchaytirgich.

Operasion kuchaytirgichni kirish tokini hisobga olmasak i₁ toki teskari aloqa toki i₂ teng bo`ladi ya`ni i₁i₂ .
Integral operasion kuchaytirgich kuchaytirish koeffisienti juda katta bo`lganligi tufayli uni

qarshidagi differensial sig`im Ukir.d juda oz. Haqiqatdan	bo`lsa
bu erda	kuchaytirgichni teskari

bog`lanishsiz kuchaytirish koeffisienti. Bundan kelib chiqib U_kirR₁i₁ , U_chiqR₂i₂ manfiy ishora.

Chiqishdagi faza signali kirishdagi faza signaliga teskariligini bildiradi, yani kuchaytirgich invertirlovchi hisoblanadi. Toklarni tezligini hisobga olgan holda yozamiz:

• 
  _^Uchiq_^R2
  

^U kir^R1

Olingan hulosalar kirish signallarini jamlaydigan kuchaytirgich sxemasini tuzish mumkin ekanligini isbotlaydi. Buning uchun bir nechta kirish signallarini (masalan uchta) bir hil uchta rezistorlar orqali kuchaytirgichni invertirlovchi kirishga berish mumkin bo`ladi.

Uchna kirishga ega bo`lgan zanjirga ulangan operasion kuchaytirgich kuchlanishlarini jamlash ajgebraik operasiyasini bajaradi, shuning uchun ham u summator deb ataladi.