1 laboratoriya ishi ishning nomi: Andozalar satxini hisoblash. Ishdan maqsad

---

1 - LABORATORIYA ISHI
1.Ishning nomi: Andozalar satxini hisoblash.
2.Ishdan maqsad:
Talabalarga andozalar sathini hisoblashning usullari haqida
ma’lumot berish va o‘rgatish.
3.
Ishning nazariy qismi.
Modalar uylari tikuvchilik korxonalariga andozalar va texnikaviy xujjatlar
bilan birga har qaysi detal andozasining sathi va mazkur kiyim barcha detallari
andozalarining umumiy sathi xaqida ma’lumot ham berishlari lozim.
Tikuvchilik korxonasi eksperimental sexida topilgan fasondagi kiyim
andozalari shu sexning o`zida tayyorlanadi. Bu andozalar sathini hisoblashni esa
modelxonalarga buyurish ham, eksperimental sexining o`zida hisoblash ham
mumkin. Kiyim detallaring shakli ko`pincha murakkab va egri chiziqli
konturlardan iborat bo`lgani uchun, andozalar sathini to`g`ri va aniq hisoblash
anchagina qiyin ishlardan hisoblanadi.
Andozalar sathini hisoblashning bir necha usuli bor:
1.Geometrik usul;
2.Andozalarni tarozida tortish usuli;
3.Aralash usuli;
4.Fotoelektronn mashinada hisoblash usuli.
Geometrik usul
Bu usulda xar qaysi andoza sathi mayda geometrik shakllarga bo‘linib, shu
shakllar sathi alohida-alohida hisoblanib chiqiladi. Olingan natijalar yig‘indisi
mazkur andoza sathiga teng bo‘ladi.
Sum = S
1
+ S
2
+ S
3
... + S
p 
;
Tarozida tortish usuli
Bizga ma’lumki andozalar kartondan qirqib olinadi. Ma’lum sadhli
kartonning og‘irligi ma’lum miqdorda bo‘lgani uchun, andozalarni tarozida tortib,
ular sathini aniqlash mumkin. Andozalarni tarozida tortib, ular og‘irligini
topishning ikki xil yo`li bor:
1) absolyut tortish usuli;
2) nisbiy tortish usuli.
Andozalarning absolyut og`irligini topish uchun, kiyimning barcha
andozalarini alohida-alohida tortib, ularning og`irliklari bir-biriga
qo`shiladi.Andozalarning nisbiy og`irligini topish uchun, ularning barchasini birga
tortib, bir yo`la umumiy og`irligi aniqlanadi.
Andozalar og`irligi ma’lum bo`lgandan keyin, ular sathini aniqlash uchun,
shu andozalar qirqilgan kartonning yuzidan sathini hisoblash oson bo`lgan ma’lum
bir bo`lak (masalan, 10 smX X10 sm) qirqib olinib, uning og`irligi topiladi.
Andozalarning umumiy og`irligi Q
a,
karton bo`lagining og`irligi Q
6
va shu
karton bo`lagining sathi S
6
ma’lum bo`lgandan keyin, andozalarning umumiy sathi
S
a
quyidagi formula bilan topiladi:
sm
2
;
Aralash usul

---

 Bu usulning mohiyati shundan iboratki, unda andoza sathining katta qismi
to`g`ri burchakli to`rtburchaklik sathi tarzida topilib, egri chiziqli qismlarining
sathi planimetr bilan o`lchab topiladi. Planimetrning uch turi bor: chiziqli
planimetr; qutbli planimetr; radial planimetr. Andozaning egri chiziqli qismi
sathini topishda qutbli planimetr ishlatiladi.
Andozaning sathini aralash usulda aniqlash oldingi usullarda aniqlashdagiga
qaraganda aniqroq bo`lib, undagi umumiy xatolik 0,3-0,5% dan oshmaydi.
1.1-rasm. Andazalar sathini aralash usul bilan o‘lchash.
Egri chiziqli qismlarning sathlari to‘g‘ri burchakli to‘rtburchak sathidan
ayrilib andoza sathi topiladi:
S. = S
r
(S
l
+ S
i
+ ... + S
l
);
Fotoelektron mashinada 
h isoblash usuli.
Bu usulda andozalar sathini aniqlash uchun IL fotoelektroniy mashina
ishlatiladi. Bu mashinada ish unumi oldingi usullardagiga qaraganda 6—7 baravar
ortadi. Butun bir komplekt andozalar sathini hisoblagandagi o`rtacha xatolik 0,5%
dan oshmaydi.
IL mashinada andozalar sathi yorug`lik nuri yordamida, fotoelektroniy
qurilmadan foydalanib o`lchanadi. Bunda andoza sathi bevosita o`lchanmay, balki
surilib borayotgan andoza yorug`lik yo`lini to`sgan vaqt mobaynida generator hosil
qilgan impulslarni sanash vositasi bilan hisoblanadi.