1-laboratoriya ishi Gistоlоgik tadqiq

8. Kesmalarni suvsizlantirish. Tekshirish uchun olingan kesmalar yaxshilab bо‘yalgandan sо‘ng distirlangan suvda bir necha bor yuviladi. Keyin esa ularni suvsizlantirish kerak. Kesmalarni yaxshilab yuvish uchun gradusi oshib boruvchi 60,80,96 va 100⁰ li spirtlardan о‘tkaziladi. Har biri spirtda 2-3 minut ushlab turiladi.
9. Yoritish. Olingan preparatni yaxshilab yoritish uchun har xil suyuqliklardan foydalaniladi. Buning uchun karbol-ksilol, karbol-toluol yoki karbol skipidar eritmalari qо‘llaniladi. Eritmada kesmalar 0,5-1 minut ushlanadi. Keyin toza ksilolga solib 1-2 minut ushlanadi.
10. Yakunlash. Ishni yakunlash uchun preparat ksiloldan olib havoda kо‘p ushlamasdan ksilol yuqini filtr qog‘ozga shimdirib olinib, ustiga bir tomchi balzam tomiziladi, keyin esa yopqich oyna bilan asta yopiladi. Shunday qilib, preparat tayyor holga keladi, undan uzoq muddat foydalanish mumkin. Bunday preparatlar yorug‘lik mikroskoplarida о‘rganiladi. Maxsus tadqiqotlar uchun alohida usullar bilan preparatlar tayyorlanadi.


2-laboratoriya ishi


Turli to’qimalarda tayyorlangan preparatlarni o’rganish

Тўқималар хозирги замон микроскоплари ва янги тадқиқот усуллари ёрдамидла хар томонлама ўрганишга қарамай шу вақтгача уларни аниқ мужассамлаштирадиган ягона классификация тузилган эмас. Бундай қийинчиликларни келтириб чиқарадиган бир қанча омиллар бор. Масалан: шундай тўқималар борки, ўзи бир хил бўлишига қарамай организмни хамма қисмида учрайди ва хар хил морфологик вазифани бажаради. Чунончи, ясси эпителий тубсимон цилиндрсимон, кўп қаторли, киприкли, кўп қаватли ва ъакозо. Уларнинг хужайра элементлари ва оралиқ моддалари ъам ўзига хос физиологик хусусиятларга эга.

Тўқималар хар хил, уларнинг вазифаси хар хил. Олимлар кўп уриниб кўрганлар. Биринчи марта Европада XIX асрда бошланди. И.Ледгий 1853 йили биринчи марта морфологик-физиологик классификация тақдим этди. 4 бўлди. 1. Эпителий, 2. Бириктирувчи қон, 3. Мускул, 4. Нерв тўқималари. Академик Заварзин физиологик холатига қараб классификацияга бўлди. 1. Чегараловчи, 2. Ички мухит, 3. Мускул, 4. Нерв.
Лейбдамонт 1964 йили тўқималарнинг кўпайишига асосланган классификацияни тақдим этди. Тўқималар регенерацияси хар хил сабабларга кўра нобуд бўлган хужайралар ва тўқималарни қайтадан тикланиб туриши жараёнига айтилади. 3 хил бўлади. Физиологик, реператив, паталогик.
Физиологик регенерация – тўқима ва органларда учраётган хужайралар ва хужайра шаклга эга бўлмаган тузилмалар доимо, бутун хаёти давомида қайтадан тикланиб турадиган холатга айтилади. Митоз бўлиниш хусусиятига эга бўлган дифференциялашган хужайраларга бой тўқималарга физиологик регенерация жуда аниқ кўринади. Мисол қилиб, тери, ичак эпителийси, қон шакли элементларини ъосил бўлиши, бириктирувчи тўқималар ва бошқалар. Нерв тўқималарида физиологик регенерация бўлиш бўлмаслиги тўлиқ аниқланмаган.
Репаратив регенерация – тўқималарнинг шикастлангандан сўнг қайтадан тикланишига айтилади. Репаратив регенерация хамма тўқималарга хос процессдир. Реператив регенерация бир неча йўл билан борувчи бу регенерацияда аoзонинг массаси хужайранинг бўлиниши ёки уларнинг гипертрофияси натижасида қайта тикланади. Бу типдаги юқори тузилган жигар, буйрак ва айрим бошқа аoзоларга хос.
Паталогик регенерация – хар хил сабабларга кўра паталогик жараёнлардан кейин тўқима хужайраларининг нобуд бўлиши ва уларни тўлдирилишига айтилади. Бу холатни, нерв системасининг холати озиқланиш, яллигланишнинг бор – йўқлиги, тўқимадаги махаллий шароит минераллар, лимфа айланиш қон айланишининг қониқарли ёки қониқарсиз бўлиши, организмнинг ёши, яшаш шароити ва бошқаларни белгилайди. Бундан ташқари регенерациянинг бошқа турлари хам мавжуд. Шикастланган ёки бирор қисм паталогик жараён туфайли шикастланган ички органлар (жигар, меoда) ости бези, буйраклар, жинсий безлар, талоқ ва бошқаларда регенерация фақат шуларни ўзида бормасдан балки, соғ қолган орган қисмида хам боради. Бунга компентатор гипертрофия дейилади.
Айрим холларда регенерация кучайиб кетиши ортиқча тўқималар хосил бўлишига сабаб бўлади ва у суперрегенариция дейилади.
Регенариция тўлиқ ва чала бўлиши мумкин. Тўлиқ регенарация деб юритилади. Буларга эпителий, мускул ва бошўалар мисол бўла олади.
Чала регенариция субституция дейилади. Бунда жарохатланган жой асл тўқимага ўхшаш тўқима билан тўлмасдан, балки бириктирувчи тўқима билан тўлган бўлади, бу чандиқланиб битиши хам дейилади.
Хар бир тўқима ўзига хос тузулишга ва хусусиятга эга ва шу билан бошқа тўқималалрдан фарқ қилади. Тўқималарнинг ўз хусусиятларини сақлаб туриши детерминация дейилади.