1. Ko’chmas mulk va unga oid tushunchalar

1 .Ko’chmas mulk va unga oid tushunchalar.
Kuchmas mulk - bu kenglikda belgilangan o‘rnashgan joyiga ega bo’lgan jismoniy ob'ektlar va ular bilan xam yer osti, xam yer usti buyicha chambarchas boglik bo‘lgan yoki xizmat ko‘rsatuvchi predmet xisoblangan barcha narsalar, shuningdek, ob'ektlarga egalik kilish bilan boglik xukuklar, manfaatlar va foydalardir¹. Jismoniy ob'ektlar deganda, bir-biri bilan chambarchas boglik bo‘lgan yer uchastkalari va ularda joylashgan kurilishlar tushuniladi. Ko‘chmas mulk fukarolik xukuklarining ob'ekti xisoblanadi va u joylashgan yer uchastkalari bilan chambarchas boglik. O‘zbekiston Respublikasi Fukarolik kodeksining 83-moddasiga muvofik ko‘chmas mulkka «er uchastkalari va yer osti, ko‘p yillik ekinlar, shuningdek, bino va inshootlar» kiradi². Qonun bilan ko‘chmas mulkka boshka mol-mulk xam kiritilishi mumkin. Ko‘chmas mulkning asosiy ob'ektlari 1-
rasmda keltirilgan.
Ko‘chmas mulk (er uchastkalaridan tashkari) barpo etiladi, foydalaniladi va eskiradi. Kuchmas mulk: barpo etilish yoki kurilish boskichida bulgan (qurilishi tugallanmagan); belgilanishiga ko‘ra foydalaniladigan; samaralirok yangi yo‘nalishda foydalaniladigan; ularning eskirishi tufayli ulardan foydalanishning iloji bo‘lmaydigan ob'ektlar kurinishida namoyon etilishi mumkin.
Respublika konunchiligiga muvofik ko‘chmas mulk davlat, yuridik va jismoniy shaxslar, shu jumladan O‘zbekiston rezidentlari va norezidentlarining mulki bo‘lishi mumkin. Ko‘chmas mulkka egalik kilish xukuki ushbu mulkka egalik kilish, undan foydalanish va uni tasarruf etish xukuklarini o‘z ichiga oladi. Ko‘chmas mulkka nisbatan ushbu xukuklarga davlat (davlat mulkchilik shakli), yuridik (ko‘shma, kooperativ, aksiyadorlik va xususiy mulkchilik shakli) va jismoniy (xususiy mulkchilik shakli) shaxslar ega bo‘lishi mumkin. Bu xolat, birinchi galda ushbu shartlar bilan korxona va tashkilotlarga beriladigan davlat mulkiga xamda ijaraga mulkchilikning boshka shakllaridagi mol-mulkka tegishli.
Respublika iktisodiyotining xujalik yuritishning bozor mexanizmlariga o‘tishi, korxonalarni davlat tasarrufidan chikarish, qayta tarkiblash, xususiylashtirish va aksiyalashtirish jarayonlarining kengayishi, xorijiy sarmoyaning jalb etilishi, mulkiy va nomulkiy xukuklar bilan turli xildagi operatsiyalarning rivojlanishi mulkdorlar o‘rtasidagi, shuningdek, mulkdorlar va davlat o‘rtasidagi munosabatlarni sivilizasiyalashgan yo‘llar bilan tartibga solish va ko‘chmas mulk bozorini shakllantirish zaruriyatini keltirib chikardi.


Ko’chmas mulk obyektlari





3. Inshoatlar

1. Yer uchaskalari va yer osti, ko’p yillik ekinlar

2. Binolar va imoratlar






2.1

3.1

1.1





3.2

2.2

1.2



3.3

2.3

1.3