Qotishmalarning xolat diagrammasi

---

Ikki komponentli qotishmalarning xolat diagrammasi 
Reja: 
1. 
Qotishmalarning xolat diagrammasi. 
 
2. 
Bir fazali qotishmalarni korroziyalanishi (n/8 konuni). 
3. 
Ikki fazali qotishmalarni korroziyalanishi. 
4. 
Elektrokimyoviy korroziyalanishga turli omillarning 
ta’siri. 
 

---

Qotishmalarning xolat diagrammasi 
Qotishmalar xolatini xarorat va kontsentratsiyaga 
qarab uzgarishini, ya’ni biror qotishmani xaroratga nisbatan 
kanday xolatda bulishini kursatuvchi diagramma xolat 
diagrammasi deyiladi. Qotishmalarning xolat diagrammasini 
muvozanat diagrammasi deb atash xam mumkin. Chunki u ayni 
sharoitda muvozanatda turgan fazalarni kursatadi. 
Ikki komponentli kup fazali qotishmalarga kupgina rangli 
metallarning qotishmalari kiradi. Bunday qotishmalarning xolat 
diagarammasi ekvivalentli sistema xisoblanadi va sistemada ikki 
metall suyuk xolatda bir-birida mutlok erimaydi va bir-biri bilan 
kimyoviy birikma xosil kilmaydi. Suyultirilgan bunday metallar 
kotganda mexanik aralashma xosil buladi. Kattik xolatda 
bunday qotishmalar ikki fazadan tarkib topgan bulib, bu fazalar 
kimyoviy tarkibi va xossalari bilan bir-biridan tubdan fark 
kiladi.Xar bir faza uz elektrod potentsialiga ega. SHuning uchun 
bunday qotishmalar korroziyabardosh bulaolmaydi(9-rasm). 
Likvidus - suyuk (lotincha);
Solidus - kattik (lotincha); 
Evtektika (S-nukta) -oson suyuklanadigan (grekcha). 
1 - A + B komponentlardan tarkib topgan qotishmaning suyuk 
xolati. 

---

2 - A + B komponentlardan tarkib topgan suyuk faza va A 
komponent kristallari. 
3 - Xuddi 2-dagidek, ammo bu erda B komponent kristallari. 
4 - A komponentga boyigan qotishma kristallari (+ evtektika). 
5 - B komponentga boyigan qotishma kristallari ( + evtektika). 
Endi komponentlari kattik eritmalar xosil kiladigan
qotishmalarning xolat diagrammasi bilan tanishamiz (10-rasmga 
karang). Suyuk xolatda xam, kattik xolatda xam bir-birida 
istalgancha eriydigan ikki komponentdan iborat qotishmalarning 
xolat diagrammasi rasmda keltirilgan. Bunday suyuk eritma
kattik xolatga tez utkazilsa, suyuklikdan suyulish xarorati yukori 
bulgan komponentga boy kattik eritma kristallari kattik xolatga 
utadi, ya’ni suyuk xolatdagi komponentlar mikdorining nisbati 
kattik xolatdagi komponentlar mikdorining nisbatidan butunlay 
fark kiladi (k va v nuktalardagi komponentlar nisbati). 
Agar suyuk xolatdagi komponentlar aralashmasi yukori 
xaroratda uzok vakt ushlab, sung aralashma juda sekinlik bilan 
sovutilsa va kotgan eritma ma’lum vakt yukori xarorat ta’sirida 
bulsa, qotishma kristallarining tarkibi suyuk xolatdagi 
komponentlar tarkibidan fark kilmaydi (x va v nuktalar).
1.A + B komponentlar suyuk xolatda;
2.A + B komponentlar suyuk va kattik xolatda; 
3.A + B komponentlar kattik xolatda, ya’ni kristall xolatda (A 

---

+
B komponentlarning kattik eritmasi). 
Kimyoviy 
mashinasozlikda 
ishlatiladigan 
kupchilik 
konstruktsion materiallar shunday qotishmalardan tayyorlanadi. 
Bunday qotishmalar bir fazali bulgani uchun ularning 
potentsiallar ayirmasi bulmaydi va shuning uchun bunday 
qotishmalar korroziyabardosh buladi.