1. Ko’chmas mulk va unga oid tushunchalar

2-rasm. Ko’chmas mulk bozorning subyektlari va ularning funksiyalari⁷
Shartli belgilar
1.1 - me'yoriy-hukukiy bazani boshkarish,
1.2-kuchmas mulkni davlat tasarrufilan chikarish va xususiylashtirishdagi sotuvchi
1.3 - kuchmas mulkning milliylashtirilishidagi xaridor:
2.1 - yuridik va jismoniy shaxslar-ko‘chmas mulkning sotuvchilari;
2.2-yuridik va jismoniy shaxslar-ko‘chmas mulkning xaridorlari:
2.3-yuridik va jismoniy shaxs developerlar - kuchmas mulkning uni keyingi sotish uchun xaridorlari:
3.1-ko‘chmas mulk bozorini o‘rganish,
3.2-ko‘chmas mulkin sotish va xarid qilish bo‘yicha operatsiyalarni tayyorlash:
3.3-ko‘chmas mulk bilan operatsiyalarni o‘tkazish,
4.1 -ko‘chmas mulk bilan operatsiyalarni rasmiylashtirish;
4.2-yerr uchastkalarini ruyxatga olish
4.3-ko‘chmas mulkni ruyxatga olish
Ko‘chmas mulk bozori sub'ektlarining yukorida keltirilgan tarkibi shundan dalolat beradiki, uning yuksak darajada faoliyat kursatishi, pirovardida, almashish orkali talab va extiyojlarni kondirishga yo‘naltirilgan uning barcha tarkibiy kismlarining muvofiklashuvini va uzaro hamkorligini talab kiladi.
Kuchmas mulk bozorida davlat tomonidan bajariladigan vazifalarning ko‘p kirraliligi rejaliligi uning xam sotuvchi va xaridor sifatidagi, xam ushbu bozorning boshkaruvchisi sifatidagi ishlarining doimiy ravishda takomillashtirilishini talab kiladi. Bu ishda davlat hokimiyati va boshkaruvi organlarining ko‘chmas mulk bozorining ishtirokchilari (sub'ektlari) sifatidagi vakolatlarini anik chegaralashga muxim axamiyat beriladi. Amaldagi me'yoriy konunchilik bazasiga muvofik O‘zbekiston Respublikasida davlat xokimiyati va boshkaruvi organlarining ko‘chmas mulk bozoriga doir konunchilik bazasini rivojlantirish, uni amalga oshirish mexanizmlarini barpo etish. davlat mulkining turiga karab (respublika mulki va munisipal mulk) ko‘chmas mulk bozori bilan operatsiyalar o‘tkazish bo‘yicha vakolatlarni chegaralash masalalarini xal etishdagi vakolatlari belgilangan. Zimmalariga ko‘chmas mulk bilan bitimlarni rasmiylashtirish va ularni ruyxatga olish funksiyalari yuklatilgan muayyan tashkilotlar aniklangan (3-rasm).



Davlat -ko’chmas mulk bozorining subyektlari









Kochmas mulkni davlat tasarufidan chiqarish va xususiylashtirishda sotuvchi

Meyoriy huquqiy bazani yaratish va ko’chmas mulkni boshqarish

Davlat ehtiyojlari uchun ko’chmas mulkni milliylashtirishda xaridor

Ko’chmas mulk bilan operatsiyalarni rasmiylashtirish va ro’yxatga olish





1.1

1.1

1.1

1.1



1.1

1.1

1.1

1.1



1.1

1.1

1.1

1.1

1.1 – O’zbekiston Respublikasi Prezidenti, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi – farmonlari va boshqa qonunchilik xujjatlarini qabul qilish;

1.2- O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi – qonunchilikka oid va farmoish tusidagi xujjatlarni qabul qilish;
1.3. - O‘zbekiston Respublikasi Davlat mulki ko‘mitasi va Adliya vazirligi
-ko‘chmas mulkni boshkarish vakolatiga ega bo‘lgan organlar:
2.1-O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi Davlat Mulki kumitasi-respublika davlat mulkini sotish:
2.2 - xokimiyatlar, O‘zbekiston Respublikasi Davlat mulki ko‘mitasining xududiy organlari - munisipal davlat mulkini sotish:
2.3- O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi - respublika davlat mulkini xorijga sotish
3.1O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, Davlat Mulki ko‘mitasi - respublika davlat mulkini xarid kilish,
3.2 - xokimiyatlar, O‘zbekiston Respublikasi Davlat mulki ko‘mitasining xududiy organlari munisipal davlat mulkini xarid kilish,
3.3- O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi - respublika davlat mulkini xorijdan sotib olishsh,
4.1 - O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining notarial organlari ko‘chmas mulk bilan operatsiyalarni rasmiylashtirish,
4.2- O‘zbekiston Respublikasi Yer resurslari davlat ko‘mitasining organlari - yer uchastkalarini ro‘yxatga olish:
43 - Uzgeokadastr organlari-ko‘chmas mulkni ro‘yxatga olish.

Ko‘chmas mulk bilan operatsiyalarni tayyorlash va o‘tkazish keng doiradagi maxsus ishlar va tadkikotlar (marketing, baxolash, birja savdolari va kimoshdi savdolarini tashkil qilish hamda o‘tkazish va b.)ning bajarilishini talab kiladi. Bu ishlarni ko‘chmas mulk bozori sub'ektlari sifatida sotuvchilar va xaridorlarning o‘z kuchlari bilan bajarib bo‘lmaydi. Shuning uchun ko‘chmas mulk bozorining muvaffakiyatli rivojlanishi bozorning professional ishtirokchilari bozor infratuzilmasi xujalik yurituvchi va sub'ektlarining faoliyatiga boglik. Ko‘chmas mulk bozori infratuzilmasining asosiy funksiyalari va uning faoliyatining turlari shartli ravishda uch guruhga bo‘linadi: