1. Kar’era tushunchasi va bosqichlari Personal kar’erasini rejalashtirish va rivojlantirish Kar’era tushunchasi va bosqichlari

Beshinchi bosqichda yuqori bo’g’in rahbarlari bilan ish olib boriladi. Yuqori bo’g’inga rahbarlikka tayinlash murakkab jarayondir. Chunki bu lavozimni egallash uchun nomzodlarga qo’yiladigan talablar o’ta murakkabdir. Yuqori bo’g’in rahbari tarmoqni ham, kompaniya yoki firmani ham mukammal bilishi kerak. Shu bilan birga bunday rahbarlar ishlab chiqarish, moliyaviy, personal bilan ishlash masalalaridan yaxshi xabardor bo’lishi, g’oyat murakkab ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatlarda samarali faoliyat ko’rsatish uchun korxonaga tegishli bo’linma va xizmatlarida ish tajribasiga ega bo’lishlari lozim. Shuning uchun mazkur lavozimga nomzodlarni korxona bir bo’linmasidan ikkinchisiga o’tkazish (gorizontal siljitish) ular quyi va o’rta bo’g’in rahbarlari vazifalarida ishlab turgan vaqtlarida amalga oshirilishi kerak.

Bugungi amaliyotda yuqori bo’g’in rahbarligi lavozimiga nomzodlarni tanlash va tayinlashni tanlov asosida amalga oshirish tajribasi ham mavjud. Bu tanlovni yuqori bo’g’in rahbarlari, tegishli mutaxassislar, shu jumladan mustaqil ekspertlardan iborat maxsus komissiya o’tkazadi.

Boshqaruv xodimlari kar’erasini rivojlantirishda chet el tajribasini ham hisobga olish maqsadga muvofiqdir. Shu jihatdan Yaponiya kompaniyalarida xizmat vazifasi va lavozimda o’stirish tajribasi (20- rasm) diqqatga sazovordir.

Mazkur yapon modelida oliy o’quv yurtini tugallab, ishga qabul qilingan xodim sinov muddati (odatda 1—3 yil) davomida olgan diplomining haqiqiy qiymatini xolis aniqlash uchun qo’shimcha imtihon topshiradi. Shundan so’ng xodim kompaniya ishlari bilan tanishtiriladi (2 haftadan yarim yilgacha), qator tekshirishlardan (shu jumladan korxonaga sadoqatini aniqlash bo’yicha) o’tadi.

Sinov muddatidan keyingina xodim doimiy ishga tayinlanadi. Shundan keyin u 8—10 yil davomida aniqreja asosida bir xizmat vazifasidan yangi vazifaga, lavozimdan lavozimga, bo’limdan bo’limga siljitiladi, stajirovkadan (shu jumladan chet ellarga) o’tadi. Bu davrda xodimga vaqt o’tgan sari tobora murakkabroq mas’ul topshiriqlar berish orqali uni sinash tizimi ham mavjud.

Mazkur yapon modeliga ko’ra, xodim 36 yoshga etganda kompaniya rahbariyatiga har taraflama yaxshi ma’lum bo’ladi. Bu xodimning avvalgi faoliyati tahlili asosida u ikki tizim (rahbarlik kar’e-rasi, mutaxassisliq kar’erasi)dan biri bo’yicha rivojlantiriladi.