1. Иқтисодиёт ва жамиятда илмий-техника тараққиёти ривожланиш дастаги сифатида

Илмий техник тараққиётнинг революцион шакли —

• бу принципиал янги, аввал қўлланилмаган меҳнат воситалари ва технологияни яратишдир. Баъзан, илмий техник тараққиётнинг ушбу шаклини илмий техник революция деб ҳам аталади. Афсуски илмий техник тараққиётнинг ушбу шакли эволюцион илмий техник тараққиётга нисбатан оҳирги йилларда кам сезиларли даражададир.

Илмий техник-тараққиётнинг қурилишдаги асосий йўналишлари қуйидагилар ҳисобланади:

• қурилиш ишлаб чиқаришини саноатлаштириш;
• қурилишда янги материаллар ва конструкцияларни яратиш ҳамда қўллаш;
• қурилиш монтаж ишларини механизациялаш, комплекс механизациялаш ва автоматлаштириш;
• прогрессив технология ва етакчи усулларни қурилиш ишлаб чиқаришини ташкил қилишда қўллаш.

Саноатлаштириш -

• бу кўпгина ишлаб чиқариш жараёнларини қурилиш майдончаларида завод муҳитига кўчириш демакдир. Қурилиш ишлаб чиқаришини саноатлаштиришга типик мисол бўлиб, ўз вақтида ташкил қилинган ва ҳозир ҳам амал қилаётган уй-қурилиш комбинатлари, темур-бетон маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи заводлар қурилиш конструкцияларини ишлаб чиқарадиган комбинатлар ҳисобланади.

Илмий техник-тараққиётнинг ушбу йўналишини асосий баҳоловчи кўрсаткичлари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:

• Иш механизацияси коэффициэнти – қурилиш механизмлар билан бажариладиган иш ҳажмининг умумий бажарилган иш ҳажмига нисбати;
• меҳнатнинг механик қуролланганлик коэффициенти - қурилиш машиналари билан бажарилган иш ҳажмининг умумий бажарилган иш ҳажмига нисбати;
• ишнинг энергетик қуролланганлик коэффициенти — қурилишда ишлатиладиган машина ва механизмлар двигателларининг умумий қувватининг йиллик қурилиш монтаж ишлари ҳажмига нисбати. Ушбу кўрсаткич кВт’да ўлчанади.

Илмий техник-тараққиётнинг қурилишдаги ушбу йўналишининг тахминий акс эттирилиши қуйидагича бўлиши мумкин:

• қурилиш узлуксизлигини ривожлантириш;
• объект ва қурилмаларнинг атрофдагилардан чегаралаш;
• катта ўлчам ва габаритдаги металоконструкция, ферма ва қоплаш жихозларининг дастлабки йиғилиши;
• бригада тартибини ривожлантириш;
• қурилишнинг алоҳида участкаларида ишни ташкил этишнинг вахта усулидан фойдаланиш;
• пайванд-чилангарликнинг замонавий усулларидан фойдаланиш;
• илғор технологияни жорий этиш, объект ва қурилмаларни қуришни “ғилдиракдан”дан монтаж қилиш усули ёрдамида ташкил этиш.