1. экономиканы модернизациялаў шараятында есап системасының орны ҳӘМ ӘҲмийети реже

15-статья. Бухгалтерия есабы регистрлери
Бухгалтерия есабы регистрлери еки жақлама жазыў усылына муўапық жүритилетуғын журналлар, ведомостлар, китаплар ҳәм тастыйықланған бланкалардан (формаларынан) ибарат.
Бухгалтерия есабы регистрлери техникалық қуралларынан, мағлыўмат системаларынан ҳәм ахборот технологияларынан пайдаланылған ҳалда электрон ҳүжжет тәризинде жаратылыўы, ислеў берилиўи сақланыўы мүмкин.
Бухгалтерия есабы регистрлеринде басланғыш есап ҳүжжетлериндеги мағлыўматлар системаластырылыўы ҳәм топланыўы керек.
Бухгалтерия есабы регистриниң мәжбүрий реквизитлери төмендегилерден ибарат:
-регистрдиң аты;
- бухгалтерия есабы субъектиниң аты;
- регистрди жүритиў басланған ҳәмде тамамланған сәнеси ямаса регистрдиң дүзилген ўақты;
- хожалық операцияларының хронологиялық ямаса системалы топарланыўы;
- хожалық операцияларының өлшем бирлиги көрсетилген ҳалда пулдағы өлшем муғдары;
Регистрди жүритиў ушын жуўапкер болған шахслардың лаўазымлары, фамилиялары ҳәмде аты ҳәм әкесиниң атының бас ҳәриплери көрсетилген ҳалдағы имзалары ямаса усы шахсларды идентификация қылыў ушын зәрүр болған басқа реквизитлер.
Бухгалтерия есабы регистрлерине тастыйықланбаған дүзетиўлер киритилиўине жол қойылмайды.
16-статья. Активлер ҳәм миннетлемелерди инвентаризация қылыў
Бухгалтерия есабы ҳәм финанслық есап мағлыўматларының туўрылығы ҳәмде исенимли активлер ҳәм миннетлемелерди мәжбүрий тәризде инвентаризациядан өткериў арқалы тастыйықланады. Инвентаризация объектлери, оны өткериў тәртиби мүддетлери инвентаризация бойынша бухгалтерия есап стандартында белгиленеди.
17-статья. Активлер ҳәм миннетлемелер баҳалаў
Товар - материаллық запасларды баҳалаў төмендеги еки баҳаның ең төмени бойынша – баланс дүзилип атырған сәнеден ҳақыйқый өзине түсер баҳа (сатып алыў баҳасы ямаса өндиристиң өзине түсер баҳасы) бойынша ямаса базар баҳасы (реализация қылыўдың сап қуны) бойынша әмелге асырылады.
Тийкарғы қураллар ҳәм материаллық активлер олардың басланғыш (қайта тиклениў) қуны бойынша есапқа алынады.
Тийкарғы қураллар ҳәм материаллық активлер қунын есаптан шығарыў олардың қуны толық қапланғанға шекем ямаса объект есаптан шығып кеткенге шекем тозыўды (амортизацияны) есаплаў жолы менен әмелге асырылады. Амортизация ажыратпалары объект пайдаланыўға тапсырылғаннан кейинги айдан баслап әмелге асырылады. Жердиң қуны амортизация қылынбайды.
Финанслық қойылмалар бухгалтерия есапбы стандартларына муўапық есапқа алынады.
Миннетлемелер тәреплердиң келисиўине муўапық пулда көрсетилген ҳалда сәўлелендириледи.
Судтың қарары бойынша жүзеге келген миннетлемелер тийисли суммада сәўлелендириледи.
Шәртли активлер ҳәм миннетлемелер бухгалтерия есабы стандартларына муўапық сәўлелендириледи.
Бюджет шөлкемлериниң ативлери ҳәм миннетлемелерин баҳалаў бюджет есабы стандартларына муўапық әмелге асырылады.
Бухгалтерия есабы миллий валютада – сумда жүритиледи.