1. экономиканы модернизациялаў шараятында есап системасының орны ҳӘМ ӘҲмийети реже

13-статья. Имза ҳуқуқы
Пул, товар-материаллық баҳалықларды ҳәм басқа баҳалықларды қабыл қылыў ҳәмде бериў ушын тийкар болып хызмет қылатуғын ҳүжжетлер, кредит ҳәм есап-китап миннетлемелери, сондай-ақ финанслық ҳәм басқа есабатлар бухгалтерия есабы субъектиниң баслығы тәрепинен ямаса ол белгилейтуғын шахслар тәрепинен имзаланады.
Бухгалтерия есабы субъектиниң баслығы имзалаў ҳукықына ийе болған шахслардың еки дизимин тастыйықлайды. Биринши дизимге бухгалтериялық есап субъектинде баслық ўазыйпаларын әмелге асырыўшы шахслар, екиншисине болса, бухгалтерия есабы финанслық басқарыў ўазыйпаларын өз мойнына алған шахслар киреди. Егер бухгалтерия есабы субъекти баслығы бухгалтерия есабы ҳәм финанслық басқарыў ўазыйпаларын өз мойнына алған болса, ол жағдайда ҳәр еки дизимде де өзин көрсетеди.
Усы статьяның екинши бөлиминде көрсетилген шахслардың имзасы жоқ ҳүжжетлер ҳақыйқый емес деп есапланады.
14-статья. Басланғыш есап ҳүжжетлери
Операциялар әмелге асырылғанлығын дизимге алыўшы басланғыш есап ҳүжжетлери ҳәм оларды өткериўге байланыслы пәрманлар хожалық операцияларының бухгалтер есабы ушын тийкар болады. Хожалық жүритиўши субъектлер тәрепинен саўда ҳәм сервис тараўында алынатуғын товарлар (жумыслар, хызметлер) ҳақы банк корпоратив пластик карталарынан қолланған жағдайда төлеў терминалларының чеклери ҳәм басланғыш есап ҳүжжетлери деп тән алынады.
Басланғыш есап ҳүжжетлери хожалық операциялары әмелге асырылып атырған ўақытда ямаса операциялар әмелге асырып болынғаннан кейин дүзиледи. Басланғыш есап ҳүжжетлериниң мәжбүрий реквезитлер төмендегилер:
- бухгалтерия есабы субъектиниң аты;
- ҳүжжеттиң аты ҳәм номери, ол дүзилген сәне ҳәм жайы;
- хожалық операциясының аты, мазмуны ҳәм өлшем бирликлери көрсетилген муғдар өлшеми (натура ҳәм пулда көрсетилген ҳалда);
Хожалық операциясын орынлаған шахслар (шахстың) идентификация кылыў ушын зәрүр болған фамилиясы ҳәмде аты ҳәм атасының аты бас ҳәрип ямаса басқа реквизитлери көрсетилген ҳалда лаўазым аты ҳәм имзалары;
Басланғыш есап ҳүжжетлерин дүзген ҳәм имзалаған шахслар олардың өз ўақтында, туўры исенимли дүзилиўи, сондай-ақ бухгалтерия есабында сәўлелендириў ушын белгиленген мүддетлерде тапсырылыўына жуўапкер.
Басланғыш есап ҳүжжетлери электрон ҳүжжет түринде дүзилиўи ҳәм көрсетилиўи мүмкин.
Басланғыш есап ҳүжжетлерине хожалық операциялары тәрепинен тастыйықланбаған дүзетиў киритилиўине жол қойылмайды. Банк ҳәм касса ҳүжжетлеринде дүзетиўлер ҳәмде өширип жазыўларға жол қойылмайды.