1. экономиканы модернизациялаў шараятында есап системасының орны ҳӘМ ӘҲмийети реже

3.Buxgalteriya esabi xizmetinin` qurami
Buxgalteriyali’q yesapti’ sho`lkemlestiriw degende xojali’q bo`limshelerinde yesap ju`rgiziw, yesap mag`li’wmatlari’ni’n` bo`limshelerinen orayli’q buxgalteriyag`a jetkenge shekem qarji’lar, olardi’n` derekleri ha`m xojali’q protsesslerin pu`tkil ka`rxana boyi’nsha yesap mag`li’wmatlari’n uli’wmalasti’ri’w ha`m esabat du`zgenge shekem yesap ju`rgiziw menen baylani’sli’ bolg`an funktsiyalar, xi’zmet wazi’ypalari’ ha`m ilajlar sistemasi’ tu`siniledi.
Esapti’ tuwri’ sho`lkemlestiriw ushi’n en` aldi’ menen ka`rxanani’ oni’n` biznes-rejesin, du`zilisin, bo`limshelerdin` jumi’s sha`rayatlari’n, materialli’q bazasi’n, o`ndiris texnologiyasi’n ha`m sho`lkemlestiriw o`zgesheliklerin ja`ne sog`an uqsaslardi’ u`yreniw za`ru`r.
Sonday-aq ka`rxanani’ tikkeley basqari’wda za`ru`r bolatug`i’n yesap mag`li’wmatlari’ni’n` ko`lemin ha`m si’patlamasi’n biliw de u`lken a`hmiyetke iye boladi’.
En` a`hmiyetlisi, O`zbekstan respublikasi’ni’n` «Buxgalteriyali’q yesap haqqi’nda»g`i’, «Auditorli’q xi’zmet haqqi’nda»g`i’ ni’zamlari’n, Buxgalteriyali’q yesapti’n` milliy ha`m xali’q arali’q standartlari’n, rejelerin ha`m joqari’ sho`lkemlerdin` yesap, qadag`alaw ha`m yesap boyi’nsha jol-jori’g`i’n u`yreniw kerek.
Ishki xojali’q bo`limshelerinin` xojali’q buxgalteriyasi’ menen yesap boyi’nsha o`z-ara qatnasi’qlari’n belgilew yesapti’ ratsional sho`lkemlestiriwdin` a`hmiyetli sha`rtlerinen biri boli’p yesaplanadi’. Bunday qatnasi’qlar buxgalteriyali’q yesapti’ oraylasti’ri’lg`an ha`m oraylasti’ri’lmag`an jag`dayda sho`lkemlestiriwge ha`m ju`rgiziwge tiykar boladi’.
Oraylasti’ri’lg`an buxgalteriyali’q yesapta barli’q baslang`i’sh ha`m ji’yma hu`jjetler xojali’qti’n` bo`limshelerinde du`zilip, orayli’q buxgalteriyag`a tapsi’ri’ladi’ ha`m ol jerde bul hu`jjetlerdi qayta islew, xojali’q operatsiyalari’n buxgalteriyali’q yesapti’n` tiyisli sintetikali’q ha`m analitikali’q schetlari’nda sa`wlelendiriw, shereklik, yari’m ji’lli’q ha`m ji’lli’q buxgalteriyali’q balansti’ ha`m esabatlardi’ du`ziw a`melge asi’ri’ladi’.
Oraylasti’ri’lmag`an buxgalteriyali’q yesap ju`rgizilgende, da`slepki ha`m ji’yma hu`jjetlerdi qayta islew, sintetikali’q ha`m analitikali’q yesapti’ ju`rgiziw ja`ne balansti’ ha`m esabatlardi’ du`ziw xojali’qti’n` bo`limshelerinde a`melge asi’ri’ladi’.