|
Don va don mahsulotlarining fizikaviy xossalari.
Don - bu dispers fazani namoyon qiladi. Uning tarkibiga don, xavo va yuqoridagi ko`rsatib utilgan boshqa komponentlar kiradi.
Elevator, un tortish, yorma va omixta em zavodlarida donning bir mashinadan ikkinchi mashinaga vertikal usulda uzatilishi uning okuvchanlik xossasiga asoslanadi. Okuvchanlik xossasi donning shaklidan, namligidan va uning tarkibidagi begona aralashmalr miqdoridan boglik. Donning shakli kancha yumalok bulsa, okuvchanlik shuncha katta bo`ladi (tarik, nuxat, lyupin). Namlik kancha katta bulsa, okuvchanlik kamayadi. Begona aralashmalar miqdorining ko`pligi har okuvchanlikni kamaytiradi.
Odatda don massasining okuvchanligi tashki va ichki ishkalanish koeffitsientlari bilan baxolanib, ishkalanish va tabiiy kiyalik burchaklarini ulchash yuli bilan aniklanadi.
Ishkalanish burchagi bu shunday burchakki, bunda don massasi kandaydir yuza buylab sirpanib tusha boshlaydi.
Tabiiy kiyalik burchagi deb don massasining gorizantal tekislikka tushib hosil kilgan konusining asos diametri bilan tashkil kiluvchisi orasidagi burchakka aytiladi.
Don massasining uz-uzidan saralanishi.
Don massasini bir joydan ikkinchi joyga kuchirishda uning uz-uzidan saralanish holati, ya`ni hosil bo`ladigan uyumning aloxida uchastkalari buylab don massasi komponentlarning notekis tarkalish holati kuzatiladi. Bu don massasida kungilsiz xodisalar (uz-uzidan kizish, jipslashish va boshqalar)ning paydo bulishiga olib keladi.
Uz-uzidan saralanish holati don massasiga kiruvchi kattik qismlarning zichligi bo`yicha har turli ekanligining oqibatidir. Don massasi bilan saqlagichni tuldirishda yoki donni uzi okizar kuvur orkali undan chiqarishda, konveyer bilan kuchirishda, vagon va avtomobillarga ortishda, albatta uz-uzidan saralanish holati yuzaga keladi. Don massasi konveyer lentasida silkitilganda, avtomobil yoki vagonlarga ortish paytida turkilar natijasida har kichik zichlikka ega bo`lgan qismlar (yengil aralashmalar, gul kobigidagi urug`lar, puchak donlar va boshqalar) uyumning yuqori katlami va yuzasiga chikib kolishadi.
Don massasi kattik qismlarining erkin tushishida, masalan siloslarni tuldirishda, har kaysi zarraning harakatlanib uz-uzidan saralanishiga xavoning qarshiligi imkon beradi. Bu qarshilik har kaysi donning shakli, ulchami, zichligi va massasidan va harakatlanish tezligidan, shuningdek barcha don massasi qismlarining xavo fazosidagi joylashuvidan boglik bo`ladi.
Ko`prok don massasining uz-uzidan saralanish holati uni elevator siloslariga solishda va undan chiqarish paytida kuzatiladi.
Yirik to`liq ogir don va aralashmalar katta zichlik va massaga ega bo`lganligi uchun silosning tubiga tez tushib uyumni tashkil kila boshlaydi. Katta bulmagan massa va zichlikka ega bo`lgan puchak, mayda don va aralashmalar esa ancha sekin tushadi; ular xavoning kuyunsimon harakati tufayli silos devorlari tomon uchirib tashlanadi.
Elevator silosidan chikayotgan don massasining uz-uzidan saralanish tabiati silos shakli, uning balandligining kundalang kesimiga bo`lgan nisbati va chiqarish teshigining joylashishidan boglik bo`ladi. elevatorning turli siloslariga joylashtirilgan kuruk bugdoy doni bilan utkazilgan tajribalarga asosan S. G. Gerasimov uziga xos uch xil okib tushish holatini urnatdi. Bular normal, asimmetrik va simmetrik okib tushish holatlaridir.
Normal okib tushish jarayoni yuklash va chiqarish teshiklari devorga nisbatan simmetrik ravishda joylashgan siloslarda yuzaga keladi. Teshik diametrlari silos balandligiga nisbatan olganda kattarok. Normal okib tushish jarayonida birinchi navbatda chiqarish teshigining ustida joylashgan donning markaziy vertikal katlami harakatlanadi. Sungra asta-sekin bu katlamga yuqori yon tomonda joylashgan katlamlar tortila boshlaydilar.
Asimmetrik okib tushish jarayoni yuklash va chiqarish teshiklar nosimmetrik joylashgan katta diametrli siloslarda yuzaga keladi. Bu holda don massasi markaziy ustun buylab okib chikadi, shu bilan birga unga yon kavatda joylashgan don massasi har qushilib tusha boshlaydi.
Simmetrik okib tushish jarayoni kichik diametrli siloslarda yuzaga keladi Don massasining sorbtsion xossalari.
Don va don massasi yaxshi sorbentlar bo`lib, turli xil gazlarni tez yutadi. Don massasida kuyidagi sorbtsion holatlar kuzatiladi:
1. Adsorbtsiya - yuza bilan yutilish. 2. Absorbtsiya - xajmda yutilish.
3. Xemosorbtsiya - sorbatlarning sorbentlar bilan yutilib uzaro kimyoviy reaktsiyaga kirishi tushuniladi.
Don massasining bushligi donning shaklidan, elastikligi, ulchamlari va don yuzasining holatidan, miqdoridan, aralashma tarkibidan, massasi, namligi hamda omborning shakli va sigimidan bogik.
Do'stlaringiz bilan baham: |
