1-боб ъфанларни ўрганисъҲ жарайонида босъҲлангиcҳ синфўҚувcҳиларда нафосат тарбийасини съҲакиллантирисъҲнинг илмий назарий асослари



Download 0,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/36
Sana31.12.2021
Hajmi0,64 Mb.
#210586
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   36
Bog'liq
bolajak boshlangich sinf oqituvchilariga nafosat tarbiyasini shakllantirishda zamonaviy pedagogik texnologiyalar

II-BOB. 

TALABALARDA 

NAFOSAT 

TARBIYaSINI 

ShAKLLANTIRISh TEXNOLOGIYaSI 

2.1. Bo’lajak boshlang’ich cinf o’qituvchilarida nafosat tarbiyasini 

shakllantirishning shakl va vositalari. 

 

Bo’lajak  boshlang’ich  sinf  o’qituvchilarini  ya’ni  talabalarni  nafosat  bilan, 

go’zallik bilan oshno qildirishda bizning milliy tarbiyamizning o’ziga xos yutuqli 

tomonlari bor. Milliy tarbiyani talabalarga singdirish kerak. Chunki o’qituvchi o’z 

halqi  va  ma’naviy  hamda  ahloqiy  qadryatlining  faol  targ’ibotchisidir.  Asrlar 

davomida shakllangan ilmiy – madaniy, badiiy estetik qadryatlar o’qituvchi orqali 

yosh avlodga yetkaziladi.  

 

Har  –  bir  dars  mashg’ulotlarida  har  bir  o’quvchi  nafosat  tuyg’ularini 



o’zlarida tarkib toptirishga harakat qilishadi. 

Voqyelikni  estetik  ifodalashning  o’ziga  xos  shakli  bo’lgan  badiiy  asarlar 

jamiyatni  ko’rsatuvchi  ijtimoiy  hodisa  bo’libgina  qolmay,  balki  o’sib  kelayotgan 

yosh  avlodni  estetik  ruhda  tarbiyalashning  eng  samarali  vositalaridan  biri 

hisoblanadi. 

 

Bo’lajak  boshlang’ich  sinf  o’qituvchilarini  badiiy  asarlar  orqali  go’zal  xulq 



egasi qilib tarbiyalashda, badiiy asarlarning o’ziga xos ta’sir kuchi bor. 

Baddiy  asarlarni  yuksak  ma’naviy  did  bilan  mushohada  qilishga 

odatlantirishda: 

- diqqatni bir joyga to’plash; 

- asarni idrok qilish; 

- qahramonlarni anglab yetish; 

- tabiat bilan uyg’unlikni va undan ko’zlangan maqsadni tushunish; 

-  voqyealar  rivojini  tahlil  qila  olishda,  albatda  asardagi  har  bir  detalga 

yuksak ma’naviy did bilan yondashish kerak. Badiiy asar qahramonlaridagi go’zal 

nafis  holatlar,  tuyg’ular,  mulohazalar,  e’tirozlar,  fikrlarni  talablar  o’z  hayotlarida 

sinab,  o’zlarining  yashash  tarzlarida  ozod  tushunchaga  aylantirish  kerak.  Negaki 

nafis harakatlar, aynan o’quvchini tarbiyalashga yo’naltirilgan. 




 

24 


Badiiy asarlardagi nafis harakatlar o’quvchini loqayd qildirmaydi, uning eng 

ezgu  fikr  va  tuyg’ularni  qo’zg’atadi,  o’z  –  o’zini  axloqiy  jixatdan  tarbiyalashga, 

ma’naviy  fikir  yuritishga  undaydi.  O’quvchi    o’zining  go’zallik  sifatlarini 

ijodkorning  g’oyaviy  –  siyosiy,  ahloqiy  estetik  tasavvurlari  bilan  solishtiradi, 

taqqoslaydi,  tahlil  etadi.  Bunday  munosabat  esa,  uning  qalbida  badiy  asar 

voqyealarini, qahramonlar taqdirini chuqur his etish, emosional boshdan kechirish, 

ma’lum  konflektlariga  nisbatan  o’zining  ahloqiy  pazisiyasini  tanlab  olishga 

o’rgatadi.  Buning  uchun  esa  talabalar  ko’proq  badiy  asarlarni  o’qishlari  shart. 

Ertangi  kundagi  faoliyatida  ishni  nafosat  bilan  bajarishlarida  qo’l  keladi.    Badiiy 

asarlarni ifodali o’qish muhim ahamiyat kasb etadi. Ifodali o’qish asar mazmunini 

ochib  beradi.uning  ta’sirida    vujudga  keladigan  emosional  his  –  tuyg’ular 

go’zallikka xizmat qiladi. Shuning uchun ham talabalarga o’quvchilar bilan badiy 

asarlar ustida ishlashni o’rgatish zarur. Unda;  

- badiiy asarlarni; 

-badiiy asarning mazmunini o’zlashtirish;  

- badiiy asar mazmunini hayoti bilan bog’lash; 

- badiiy asar qahramoning fazilatlarini ko’rsatib berish;  

- o’quvchilarni go’zallik sari undash o’z samarasini beradi. 

Badiiy  asar  o’quvchilarda,  talabalarda    ma’naviyatida  badiy  nafosat  olamiga 

bo’lgan ehtiyojlarini o’stiradi.   

 

Nafosat  tarbiyasi  –  hissiyotning  shakllanishi  va  rivoji,  shuningdek  shaxs 



tarbiyasning  ajralmas  qismi  bo’lgan  go’zallik  qonunlari  asosida  yashash  va 

yaratishga  intilishdir.  Talabalarga  boshlang’ich  ta’lim  o’quv  rejasi  asosida 

o’tiladigan har bir fanni o’qitishda, uning go’zal, nafosatli qirralarini tarbiya bilan 

bog’lash kerak. 

 

Ta’lim  –  tarbiya  jarayonida  talabalarni  tasir  etuvchi  nafosat  qadryatlariga 



yo’naltirish  lozim.  Bunda  adabiyotdagi  matnlarda  berilgan  milliy  qadryatlar,  ona 

zamin  tabiati,  milliy  xalq  sanati,  minatyura  sanati,  haykaltoroshlik,  musiqa  va 

sanatning  boshqa  turlari  (teatr,  sirk  va  hakozo)  yashash  joyi  kiyinishgi,  mehnat 

qurollari bilan bevosita va bil vosita tanishtirish kerak.  




 

25 


 

Milliy  sanat  tarihiga  etnagrafiyasiga,  imemorchiligiga  va  ananaviy  sanat 

turlariga  a’lohida  e’tibor  qaratish  zarur.  Talabalarni  tayorlash  jarayonida  xalq  

pedagogikasi 

fikr 

– 

mulohazalardan, 



shuningdek, 

jahon 


umuminsoniy 

qadryatlaridan  keng  foydalanish  lozim.  Bo’lajak  o’qituvchilarni  nafosat  tarbiyasi 

bilan  qurollantirishdan  ko’langan  maqsad,  ertangi  kunda  ular,  joylarga  borib, 

maktablarda  o’quvchilariga  nafosat  tarbiyasi  bilan  bog’liq  bo’lgan  bilimlarini 

berishlari kerak. 

Nafosat  tarbiyasi  –  o’sib,  ulg’ayib  kelayotgan  yosh  avlodni  ma’nan  yetuk 

shaxs bo’lib shakllanishida, ulardagi say’i harakatlarni nafosat bilan bajarishlariga 

erishtirishdan iboratdir. 

Ana  shuni  inobatga  olgan  holda,  biz  talabalarga  boshlang’ich  sinf 

o’quvchilariga  qanday  qilib nafosat  tarbiyasini  berishimiz  to’g’risida  ma’lumotlar 

berilishi kerak.  

Maktabda  nafosat  tarbiyasini  to’g’ri  yo’lga  qo’yishda, sinfdan  va  maktabdan 

tashqari ishlar undagi  talimiy, tarbiyaviy, rivojlantiruvchi vazifalar psixologik va 

pedagogik talablar doirasida amalga oshirilishi zarur bo’ladi. Ular asosida o’quvchi 

shaxsiyatiga  nisbatan  yo’nalish  belgilanadi.  Bu  maqsadlarga  erishish  uchun 

o’quvchilar  bilan  to’garak,  fakultativ,  sanatshunoslik,  asarning  ayrim  turlarni, 

jahon  va  milliy  madaniyatini  o’rganish,  klublari,  madaniyat  dorilfanunlari, 

tabiatsevarlar  jamiyati  va  boshqa  tarbiya  shakllaridan  foydalansa  maqsadga 

muvofiq bo’ladi. mumkin.  

 

Sinifdan  va  maktabdan  tashqari  ishlarning  barcha  turlarida  amalga 



oshiriladigan  va  yana  qayta  tiklanayotgan  turli  dasturlarida  shaxs  shakllanishiga, 

ma’naviy  kamolotiga  murakkab  hayot  chorahalarida  ma’naviy  ma’suliyat  bilan 

yashashga o’rgatishni shakllantirishga e’tibbor qaratishi lozim. 

O’quvchilarning  birgalikda  muzey,  ko’rgazma,  teatr,  hayvonot  bog’i  kabi 

ma’naviyat  o’choqlariga,  madaniyat  va  memorchilik  obidalarga  tabiatning  go’zal 

maskanlariga  borishni  tashkil  etish  va  ulardan  olgan  ta’surotlarni  o’rtoqlashishga 

o’rgatish zarur. Nafosat tarbiyasining asosiy mazmuni istalgshan sohalagi sinifdan 

va maktabdan tashqar mashg’ulotlar tarbiyaning yagona qoida va usullarni tashkil 




 

26 


etadi. Ya’ni, san’tning aniq turlari va ifoda vositalarining o’ziga xosligi (so’zdagi , 

tasavvurdagi,  musiqa  v.h.)  zamirida  ifodaning  badiy  vositalarini  amaliy 

o’zlashtirish natijasida. Bu borada asosiy  vazifa to’laqonli va ijodiy asarni chuqur 

his etishdir. Olamni nafosat va badiiy his etish faoliyati davomida o’quvchilarning 

mustaqil  ijodkorligini,  turli  o’yinlari,  orqali  amalga  oshiriladi.  O’quvchilarda 

nafosat tarbiyani amalga oshirish uchun talabalarda nafosat tarbiyasi bilan bog’liq 

bilimlar  egallangan  bo’lishi  kerak.  Shuningdek  ular:  O’quvchilarni  uzluksiz 

tarbiyalash;  sinfdan  va  maktabdan  tashqari  ishlarda  o’quvchilarni  nafosat  nuqtai 

nazardan  tarbiyalashbadiiy  ekologik;  axloqiy;  ma’naviy;  ma’rifiy;  iqtisodiy 

tarbiyalashning integrasiyalashuvchi ta’sirida amalga oshirish.  

  Tabiatda go’zal va jozibali ko’rinishlar juda ko’p. Osmon o’par tog’lar, zilol 

suvli  daryolar,  lolazor  o’tloqlar  o’quvchiga  zavq-shavq  bag’ishlaydi.  Darslarda 

ham  mana  shunday  tabiat  manzaralarini  va  san’at  asarlarini  idrok  etish,  ularni 

tasvirlashni o’rgatadi. Rasm chizish uchun narsalarni sinchiklab kuzatish va yodda 

saqlab qolishga harakat qilish zarur.  

 

Boshlang’ich sinf o’quvchilarini tarbiyalash uchun bugungi kun talabalariga 



bu  boradagi  bilimlar  berib  boriladi.  Ularning  o’zlariga  har  xil  kitoblarni  o’qish, 

badiiy  adabiyotlardan  misollar  keltirish,  institut  atrofini  ozoda  tutish,  biriktirilgan 

auditoriyani did bilan jihozlash ko’nikmalari shakllantiriladi.[8] 

Ularga  hatto,  o’quvchilar  uchun  mo’ljallangan  tadbirlar  o’tkaziladi.  Misol 

uchun:  

 


Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   36




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish