1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

Муддатини узайтириш усули
Муддати узайтириш усулининг асосий мақсади - солиқка тортилгунга қадар молиявий натижаларни шакллантиришда иштирок этадиган даромад ва харажатларга солиқлар бўйича харажатлар мувофиқлигини таъминлашдан иборат. Муддати узайтирилган солиқлар миқдорини аниқланганда асосий эътиборни ҳисоботдаги вақтинча фарқлар даврида иқтисод қилинган ёки бўнак сифатида тўланган солиқлар суммаси ҳисобига қаратиш лозим.
Муддати узайтириш усулига мувофиқ доимий фарқларга тузатилган ҳисоб фойда асосида солиқ бўйича харажатлар суммаси ҳисобланади. Бундан кейин бюджет олдидаги солиқлар бўйича жорий мажбуриятлар аниқланади (вақтинча фарқларни ҳисобга олган ҳолда). Агар вақтинча фарқлар ижобий бўлса солиқлар бўйича жорий мажбуриятлар суммаси солиқ харажатлари суммасидан кўпроқ, бунда муддати узайтирилган солиқ вужудга келади (актив кўринишидаги олдиндан тўланган харажат).
Дт Фойда солиғи бўйича харажатлар
Дт Муддати узайтирилган солиқлар
Кт Бюджетга солиқлар бўйича қарз
Агар вақтинчалик фарқ салбий бўлса, корхона томонидан ушбу ҳисобот даврида тан олинган фойда солиғи харажатлари суммаси бюджетиг солиқлар бўйича жорий мажбуриятларидан камроқ бўлади. Бу холатдаги фарқ - муддати узайтирилган солиқ мажбуриятини ифодалайди.
Дт Фойда солиғи бўйича харажатлар
Кт Бюджетга солиқлар бўйича қарз
Кт Муддати узайтирилган солиқлар бўйича мажбуриятлар
Муддатини узайтириш усулига биноан, ҳисобот даврининг солиқларини тўлаш бўйича харажатлар қуйидагиларни ўз ичига олади:
а) ҳисобланган тўланадиган солиқлар,
б) бошқа даврларга қолдирилган ёки бошқа даврлардан ўтган вақтинча фарқларнинг солиқ амаралари.
Жорий даврда вужудга келган вақтинча фарқларнинг солиқ самаралари белгиланган даромад (фойда) солигк ставкасини қўллаш ёрдамида аниқланади. Олдинги даврларда вужудга келган ва жорий ҳисобот даврида ҳисобдан чиқариладиган алоҳида вақтинча фарқларнинг солиқ самаралари бошланғич белгиланган солиқ ставкаларининг қўлланилиши билан аниқланади. Ушбу усулнинг қўлланилишини осонлаштириш мақсадида, ўхшаш бўлган вақтинча фарқлар гурухлаштирилишк мумкин.
Муддатини узайтириш усулига биноан, жорий вақтинча фарқларнинг солиқ самаралари вақтинча фарқлар ҳисобдан чиқариладиган келгуси ҳисобот даврларига муддати узайтирилади ёки тақсимланади. Молиявий ҳисоб-1 курсида фойда солиғи муддати узайтириш усулида акс этткрилади.