1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

31-декабрга бўлган синов баланси:
Пул маблағлари 483000
ТМЗ З60000
Ҳисобланган амортизация (5000)
Тўланадиган солиқлар 11 400
Устав капитали 500 000
Тақсимланмаган фойда 26 600
Жами 538 000 538 000
4. ТМЗлар қиймати баҳоланишнингусуллари:
Одатда бирлигининг қиймати турлича бўлган товар-моддий захиралар таннархи, шунингдек махсус буюртмалар учун мўлжалланган ва ишлаб чиқарилган товар ва хизматлар таннархи ҳам индивидуал аниқ харажатларни ялпи идентифнкация қилиш усули орқали аниқланиши лозим.
Ўртача ўлчанадиган қиймат усули (АVЕСО - ауегаgе соst) -ТМЗлар ҳар бир бирлигининг қиймати ҳисобот давридаги бошида бир турдаги ТМЗ бирликлари ва ҳисобот даври давомида сотиб олинган ёки ишлаб чиқарилган бир турдаги бирликларнинг ўртача ўлчанган қиймат бўйича аниқланади. ТМЗ бирлигининг ўртача ўлчанган қиймати ТМЗнинг барча қийматини шу захиралар бирликларининг миқдорига бўлиш билан аниқланади.
Биринчи харид баҳолари бўйича баҳолаш усули (Ғ1ҒО – first in first out) - биринчи кирим қилинган - биринчи бўлиб сотилган - биринчи навбатда сотиб олинган товарларнинг таннархи биринчи навбатда сотилган ёки ишлаб чиқарилган товарларга ҳисобдан чиқарилиши керак деган тахминга асосланган,
Охирги харид нархлари бўйича баҳолаш усули (LIFO-lst in first out!) охирги кирим қилинган - биринчи бўлиб сотилган - охирги харид қилинган товарларнинг таннархи биринчи навбатда сотилган товарларнинг қийматини аниқаш учун, ҳисобот даврининг охирига бўлган захираларнинг таннархи эса биринчи навбатда харид қилинган товарлар таннархи асосида ҳисоб қилинади деган тахминга асосланган. (* ТМЗларни баҳолашнинг ушбу усули ЎзР БХМСда қўллашга тавсия қилинмаган).
Масала 2: ТМЗ таннархини ҳисоблаш усуллари
АВС компанияси йил давомида қуйидаги ТМЗни харид қилди:

	Бирликлар миқдори	Маҳсулот бирлигининг қиймати	Умумий қиймат
15 январ	500	60	30000
22 май	800	70	56000
10 сентябр	600	80	48000