1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

2. Товар-моддий захираларни баҳолаш.
ТМЗларни баҳолаш мураккаб жараён ҳисобланади ва қуйидаги босқичлардан иборат:
1.ТМЗлар таркибига киритилиши лозим бўлган товарларнинг жисмоний бирлигини аниқлаш;
2.захиралар таннархига киритилиши лозим бўлган харажатларни аниқаш;
З.ТМЗлар қийматини харажатларга ўтказиш тартибини аниқаш.
Ҳисобот даврида сотилган ёки ишлатилган ТМЗлар миқдори ушбу даврда сотиб олинган ёки ишлаб чиқарилган ТМЗлар миқдори билан мос келиши муносабати билан, сотишга тайёр бўлган барча ТМЗларнинг таннархини сотилган ТМЗлар ва захираларда қолган ТМЗлар ўртасида тақсимлаш тартиби тўғрисида муаммо вужудга келади.
Қуйида биз барча юқорида келтирилган муаммоларни батафсил кўриб чикамиз:
3. Товар-моддий захираларининг таннархи
Товар-моддий захираларнинг таннархи. барча сотиб олиш харажатларини ва товар-моддий захираларини манзилига етказиб бериш ва тегишли холатга келтириш (сотиш) билан боғлиқ бўлган транспорт-тайёрлов харажатларини ўз ичига олади.
ТМЗларни сотиб олиш
Товар - моддий захираларни сотиб олиш харажатлари, сотиб олиш қийматини, импорт божхона божлари ва тўловларини, маҳсулотни сертификация қилиш харажатларини, таъминот, воситачи ташкилотларига тўланган комиссион тўловларни, солиқларни (кейинчалик ҳисоблашиш натижасида корхона қайтариб олинадиган суммадан ташқари, масалан ҚҚС), шунингдек транспорт-тайёрлов харажатлари, хизмат ва захираларни сотиб олиш билан бевосита боғлиқ бошқа харажатларни ўз ичига олади. Савдо дисконтлари, чегирмалар ва шунга ўхшаш бошқа чегирмалар товар-моддий захираларини сотиб олиш харажатларини белгилашда амалга оширилади. Товар - моддий захиралар қуйидагилардан энг кам қиймати бўйича баҳоланади:
а) таннарх бўйича;
б) соф сотиш қиймати бўйича.
Савдо корхоналарида товарлар бухгалтерия ҳисоби счётларида қуйидагича ҳисобга олинади:
а) улгуржи савдо корхоналарида - сотиб олиш нархи(таннархи) бўйича;
б) чакана савдо корхоналарида - сотиш (чакана) нархи бўйича, гарчанд балансда таннархи бўйича акс эттирилса ҳам.