1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

Тўланадиган счётлар. Тўланадиган ҳисобварақлар - такрорланадиган савдо мажбуриятлари учун мўлжалланган мол етказиб берувчилар билан ҳисоб-китоб ҳисоб варақлари. Бу мажбуриятлар фирманинг асосий фаолияти давомида вужудга келиб, товар ва материалларни сотиб олиш, етказиб беришни, шунингдек фирма товар ва хизматларини ишлаб чиқараётганда ва сотаётганда фойдаланадиган хизматларни ўз ичига олади:
Дт ТМЗ
Кт Тўланадиган ҳисобварақлар
Савдо ҳисоб варақлари таърифига тўғри келмайдиган бошқа ҳамма кредиторлик қарзи (масалан, даромад солиғи ва узоқ муддатли қарзнинг жорий қисми) тўланадиган счётлардан алоҳида кўрсатилиши керак.
Қисқа муддатли тўланадиган векселлар. Тўланадиган ҳисоб варақлар билан боғлиқ бўлган хўжалик муомаласилар натижасида пайдо бўладиган тўланадиган савдо вексели, ёки бошқа хўжалик муомаласи натижасида келиб чикадиган носавдо вексели, ёки ҳисобот даврида тўланиши лозим бўлган узоқ муддатли мажбуриятнинг жорий қисми қисқа муддатли вексел бўлиши мумкин.
Қисқа муддатли вексел кўчмас мулк ёки бошқа бирор бир мулкни олиб қолиш ҳуқуқи асосида, гаровга берилаётган конкрет активни кўрсатилган ҳолдаги гаров билан таъминланиши мумкин, ёки агар векселни тўлаш эхтимоли қарздорнинг умумий тўлов қобилиятига асосланган бўлса гаров билан таъминланмаслиги мумкин. Гаров билан таъминланган тўланадиган векселларнинг очиб берилиши гаровга қўйилган активларнинг идентификациясини ўз ичига олган ҳолда, қарз мажбурияти тўғрисидаги бошланғич келишув шартларини ўрганиб чиқишни ўз ичига олиши керак.
Тўланадиган вексел фоизли ва фоизсиз бўлиши мумкин. Фоизли вексел фоиз ставкасига эга. Бу ставка белгиланган фоиз ставкаси дейилади. Фоизсиз векселларда аниқ фоиз кўрсатилмайди, бунинг ўрнига уларда реал фоиз ставкаси ёки фоиз даромади деб аталадиган фоиз нормаси акс эттирилади. Бошқача қилиб айтганда, қандай номланишидан қатъий назар, ҳамма қарз хужжатлари бевосита ёки билвосита қарздор томонидан фоизлар тўлашини талаб қилади. Бу вақт ўтиши билан пулнинг қадрсизланишини чеклаб бўлмаслиги учун қилинади. Қарз мажбурияти бўйича даврий фоиз суммаси - бу: