1. Қасддан одам ўлдириш жиноятининг оғирлаштирувчи ҳолатларини таҳлил қилинг

33. Сайлов ҳуқуқининг ёки ишончли вакил ваколатларининг амалга оширилишига тўсқинлик қилиш деганда нималар тушунилади?

Jinoyatning bevosita obyektiga fuqarolarning saylash yoki saylanish, saylov va referendumda erkin ishtirok etish, saylovoldi tashviqot olib borish, deputatlikka yoki Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentligiga nomzod shaxsning ishonchli vakillari sifatida oʻz vakolatlarini erkin amalga oshirish huquqini ta’minlovchi ijtimoiy munosabatlar kiradi. JK 147-moddasida nazarda tutilgan jinoyat obyektiv tomondanzoʻrlik ishlatish, aldash, qoʻrqitish yoki ogʻdirib olish yoʻli bilan fuqaroning saylov huquqlarini erkin amalga oshirishda toʻsqinlik qilishda yoki deputatlikka yoxud Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentligiga nomzod shaxslarning ishonchli vakillari vakolatlarini amalga oshirishga yoʻl qoʻymaslikda ifodalanadi. Toʻsqinlik qilish qasddan, harakat yoki harakatsizlik orqali amalga oshirilishi mumkin. Bunda fuqarolarning saylov huquqlarini amalga oshirish erkinligini buzadigan harakatlar qasddan sodir etiladi, jumladan, fuqaroning saylovda yoki referendumda ishtirok etish yoki ishtirok etmaslik huquqi, ma’lum deputatlikka nomzodga qarshi tashviqot qilish yoki qilmaslik, referendumga qoʻyilgan masala boʻyicha ovoz berish yoki bermaslik, biror-bir nomzodga qarshi ovoz berish, barcha nomzodlarga qarshi ovoz berish va hokazo (passiv saylov huquqi); Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentligiga, davlat hokimiyati organlariga yoki mahalliy oʻz-oʻzini boshqarish organlariga saylanish huquqi va bu bilan bogʻliq qonunchilikda koʻrsatilgan saylovda qatnashish boʻyicha huquqlari yigʻindisi (aktiv saylash huquqi) va boshqalar.

Zoʻrlik ishlatish deganda, jabrlanuvchiga uni saylov huquqlarini amalga oshirishga ishonchli vakil sifatida ishtirok etishiga toʻsqinlik qiluvchi har qanday ta’sir oʻtkazish tushuniladi (kaltaklash, doʻpposlash, gʻayriqonuniy ravishda ozodlikdan mahrum etish, badanga yengil yoki oʻrtacha ogʻir shikast yetkazish). Agar jabrlanuvchiga ogʻir shikast yetkazilsa, aybdor harakati JK 104-moddasi va 147-moddasi bilan kvalifikatsiya qilinadi. Qoʻrqitish jabrlanuvchiga ruhiy ta’sir oʻtgazishda, ya’ni agar u saylovda ishtirok etib oʻz huquqini amalga oshirsa, ovoz bersa yoki saylovoldi tashviqoti olib borsa, uning yoki qarindoshlarining qonun bilan qoʻriqlanadigan manfaatlariga (hayoti, sogʻligi, mulki, sha’ni, qadr-qimmati va boshqalarga) zarar yetkazish niyati bildirilgan (yozma, ogʻzaki, imo-ishora bilan) xabarlarda ifodalanadi. Ushbu jinoyatni sodir etish usuli sifatida aldash deganda, bila turib shaxsni referendumda, Prezident saylovlarida, saylovoldi tashviqotlari olib borish huquqiga nisbatan notoʻgʻri axborotlar berib yanglishtirish, ovoz berish joyi, vaqti, tartibi va hokazolar toʻgʻrisida notoʻgʻri xabarlar berish tushuniladi.
Ogʻdirib olish deganda, shaxsning saylovoldi kampaniyasida yoki saylovlarda qatnashmasligi uchun taqdirlash yoki biror mulkiy imtiyozlar yoki ne’matlarni taqdim etishga va’da berish tushuniladi (masalan, saylovoldi kampaniyasi, saylov yoki referendumda ishtirok etmaslik, muayyan shaklda ovoz berish, saylov komissiyasining ishiga toʻsqinlik qilish, oʻz nomzodini qaytarib olish uchun).
Jinoyat JK 147-moddasi dispozitsiyasida sanab oʻtilgan birorta harakatni sodir etish vaqtidan boshlab tamomlangan deb topiladi. Bunga fuqaroning ovoz berishda, saylovda yoki saylanishda saylovoldi tashviqotida qatnashuviga amalda chinakamiga toʻsqinlik qilinganqilinmaganligining ahamiyati yoʻq.