|
7 – rasm. Ikki pog‘onali siklon
1- ikkita siklon; 2- havo so‘rgich; 3- quvur; 4- ikki pog‘onaga o‘rnatilgan 4 ta siklon
tozalangan havo
changli havo
chang zarralari
8- rasm. Siklonning umumiy ko‘rinishi
havoni suyuqlik yordamida changdan tozalash turli tuzilishdagi skrubberlarda amalga oshiriladi. Bunda chala tozalangan havo ikkala pog‘onadan ya’ni inertsion va markazdan qochma tozalash pog‘onalaridan o‘tgach skrubberga yuboriladi va bu yerda undagi chang zarralari suyuqlik yordamida ajratib olinadi. Changli havoni suyuqlik yordamida tozalash uch usulda amalga oshiriladi: 1) chang zarralarini suyuqlik ichiga yuttirish; 2) chang zarralarini suyuqlik sirtiga yuttirish; 3) havo tarkibidagi chang zarralarini suyuqlik purkash yo‘li bilan cho‘ktirish (9- rasm).
2 2 2
Suyuqlik
3
1 Suyuqlik 4
Suyuqlik 5
1
1
Shlam Shlam Shlam
9- rasm. Skrubberlarda changli havoni suyuqlik yordamida tozalashning asosiy usullari
A – suyuqlik ichidan o‘tkazish; B – suyuqlik sirtida yuttirish; C – suyuqlik sepish yo‘li bilan yuvish. 1- tozalanadigan gaz; 2- tozalangan gaz; 3- gaz pufakchalari; 4- suyuqlik tomchilari; 5- qattiq zarralar
Skrubberlar va ularning ish printsipi. Skrubberlarning Venturi skrubberi, forsunkali skrubber va markazdan qochma skrubber turlari mavjud (10- rasm).
3 3 3
5 1
1
2
2
2
1
4 4 4
А В С
10 – rasm. Skrubberlarning sxematik tuzilishi
A – Venturi skrubberi; B – Forsunkali skrubber; С – Markazdan qochma skrubber.
1- suv; 2- tozalanadigan havo; 3-tozalangan havo; 4-ifloslovchi zarralar; 5- forsunka
Venturi skrubberi Venturi trubasida o‘rnatilgan konussimon naycha (soplo) orqali kuchli bosim bilan kiradigan havo oqimi yordamida suyuqlikning parchalanib purkalishiga asoslangan. Bu qurilma doimiy katta oqim bilan kelib turadigan changlangan texnologik gazlarni tozalashda qo‘llaniladi. Changli havo Venturi trubasi orqali skrubber ichiga beriladi. Bu yerda havoning tezligi trubaga kirishda sekundiga 15-20 m ni, soploning boshlanish tor joyida esa sekundiga 30-200 m gacha etib, keyin uning kengaygan qismida yana 15-20 m ga tushib qoladi. Skrubber ichiga kirgan changli havo forsunka orqali purkaladigan suyuqlik bilan yuviladi. Venturi skrubberi kattaligi 1-2 mkm, konsentratsiyasi 100 g/m3 bo‘lgan aerozollarni tozalashda qo‘llaniladi. Unda suyuqlik sarfi 1 m3 havoni tozalash uchun 0,1-6,0 litrni tashkil qiladi. Uning samaradorligi ayniqsa tumanni tozalashda yuqori bo‘lib, u 0,9999 ga teng.
Forsunkali skrubberga changli havo patrubka orqali kiradi va skrubber ichidagi suyuqlik sirtiga tegib, yirik chang zarralari suyuqlikka cho‘kadi. Havo oqimi va undagi mayda dispersli chang zarralari skrubber ichiga tarqalib, forsunkalar sepib turgan tomchilar oqimiga qarama-qarshi yuqoriga tomon sekundiga 0,7 – 1,5 m tezlik bilan harakatlanadi. Forsunkali skrubberning samaradorligi unchalik yuqori bo‘lmay, u masalan, domna pechi gazlarini tozalashda 0,6 – 0,7 ni tashkil qiladi. Unda kattaligi 10 mkm dan yirik bo‘lgan chang zarralari ko‘proq ushlab qolinadi. Forsunkali skrubberdan o‘tgan gaz bir vaqtning o‘zida ham tozalanadi va ham sovib, namga to‘yinadi.
Toksik bo‘lmagan va portlashga xavfsiz bo‘lgan gazlarni changdan ho‘l usul bilan tozalashda markazdan qochma skrubber qo‘llaniladi. Unda tozalanadigan havo siklondagiga o‘xshash aylanmа trubkalar ichida aylanib oqishi jarayonida uning oqimiga qarshi suyuqlik yuboriladi. Barcha hollarda ham changli havo forsunka yordamida purkaladigan suyuqlik yordamida yuvib tozalanadi.
Ho‘l usul kimyo sanoatidan chiqariladigan gaz va bug‘simon tashlamalarni absorbsiya yo‘li bilan tozalashda qo‘llaniladi. Kimyo sanoatidan sh.j. “Navoiyazot” OAJ dan, chiqariladigan tashlama “dum” nitroza gazlari ham shu usul bilan tozalanmoqda.
2) gaz va bug‘ holatidagi toksik tashlamalar absorbsiya, adsorbtsiya, katalitik, termik va kondensatsiya usullari bilan tozalanadi:
absorbtsion (lot. absorption – yutilish) usul gaz holatidagi zararli aralashmalarni suyuq yutib oluvchilar (absorbentlar) ga yuttirishga asoslangan.
Adsorbtsion (lot. ad – sirtiga + sorbene – yuttirish) usul sanoat tashlamalardagi zararli komponentlarni ul’tramikroskopik tuzilishga ega bo‘lgan qattiq jismlar – adsorbentlar (aktivlashgan ko‘mir, silikagel, tseolitlar, slanets kuli va boshqa moddalar) yordamida ajratib olish imkonini beradi;
katalitik (gr. katalysis – parchalash) usul sanoat tashlamalaridagi toksik komponentlarni kimyoviy parchalab, zararsiz yoki kam zararli moddalarga aylantirishga asoslangan. Bu usul bilan tarkibida chang va katalizatorni zaharlavchi moddalarni saqlamaydigan gazlar tozalanadi;
termik (gr. therme – issiqlik) usul engil oksidlanuvchi toksik gazlar hamda qo‘lansa hidli aralashmalarni tozalashda qo‘llaniladi. Usul yonuvchan aralashmalarni pech o‘txonasida yoki mash’ala gorelkasida yoqib qo‘yishga asoslangan. Bu usulga boshqacha qilib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoqish usuli, deyiladi;
kondensatsiyalash (lot. condencatio – quyuqlashtirish) usuli harorat pasayishi bilan erituvchining to‘yingan bug‘i bosimi kamayishiga asoslangan. Bunda erituvchi va tozalanadigan gaz aralashmasi oldin issiqlik almashtiruvchi (termoobmennik)da soviydi va keyin kondensatsiyalanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
