8-AMALIY MASHG‘ULOT MAVZU: TRANSPORT VOSITALARI VA ORTISH-TUSHIRISH MEXANIZMLARI ISHINI MUVOFIKLASHTIRISH.
1. Yuk jo‘natish va qabul kilish jarayonlarini tashkiliy texnologik xususiyatlari.
2. Yuk jo‘natish va qabul kilish jarayonlarining ilmiy-uslubiy asoslari.
Yuk jo‘natish va qabul kilish jarayonlarini tashkiliy texnologik xususiyatlari Yuk va yo‘lovchilarni transport vositalarida manzillar va bekatlardan jo‘natish va ularni qabul kilish jarayonlari maʼlum texnik-texnologik va tashkiliy xususiyatlarga ega. Mazkur masalalarga bag‘ishlangan ilmiy tadqiqotlar natijalarini va kundalik amaliyotda faoliyat ko‘rsatayotgan yuk va yo‘lovchilar jo‘natish, qabul qilish tizimi faoliyati va texnologik jarayonlarini taxlil etish asosida ularni quyidagi xususiyatlari aniqlandi:
1. Yuk yoki yo‘lovchi jo‘natish manzillarida yuqoridagi boblarda taʼkidlaganimizdek 2 toifa ish bajariladi:
a) texnik-texnologik ishlar, avtomobilga yuk ortish, tushirish, yo‘lovchilarni chiqarish (tushirish), bortlarni ochish (yopish), yuklarni kuzovga mahkamlash, Avtomobilni yuk bilan yoki yuksiz og‘irligini o‘lchash. yuk yoki yo‘lovchi jo‘natish (qabul qilish) manzilga Avtomobilni xarakatlantirish va shu kabilar;
b) tashkiliy-boshqaruv ishlari — yuk jo‘natish yoki qabul kilishga oid xujjatlarni rasmiylashtirish, xaydovchilarni maʼlum muddat davomida dam olishlari yoki ovqatlanishlarini tashkil etish va boshqalar.
Manzillarda yuk jo‘natish va qabul qilish jarayonlari turli xil elementar operatsiyalar majmuasidan iboratdir. Tashish amaliyotida uchraydigan bunday operatsiyalar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:
- turli ishlarni bajarishga kirishish uchun navbat kutib turish;
- avtomobilning o‘zini yoki uning yuk bilan birgalikdagi og‘irligini o‘lchash;
- yuklarni jo‘natishga tayyorlash va ularni ajratish, miqdori (soni)ni aniqlash;
- Avtomobilni yuk qabul qilishga tayyorlash: bortlarni ochish, yuk ustiga yopiladigan tentlarni tayyorlab qo‘yish va sh.k.;
- yuklarni avtomobilga ortish (tushirish), yo‘lovchilarni chiqarish, bortlarni va tentlarni, avtobus eshiklarini yopish va hokazo:
- xujjatlarni — yo‘l varakasi, tovar-transport xujjati. turli hisobga olish vedomost va jurnallarni to‘ldirish, ularda maʼlum yozuvlar va ko‘rsatkichlarini qayd etish.
2. Yuk jo‘natish va qabul qilish manzillarida bajariladigan operatsiyalar tarkibi, mazmuni va ketma-ketligi bir xil emas. Operatsiyalar tarkibi manzillarda junatilayotgan yoki qabul qilinayotgan yuklar va ulardan o‘tayotgan tashish marshrutlari, avtotransport va ortish — tushirish mexanizmlari turlariga jo‘natish va qabul qilish tizimiga bog‘liq ravishda shakllanadi. Operatsiyalar mazmuni bajarilishi ketma-ketligi va tarkibi turlicha bo‘lganidan ularni maʼlum tamoyillar asosida guruxlashtirish lozim bo‘ladi. Mazkur bobda bayon etiladigan masalalarni yoritshda yuk jo‘natish (qabul qilish) operatsiyalari mazkur manzillarda avtogransport vositalariga xizmat ko‘rsatish jarayonlari sifatida qaraladi. Bunda xizmat ko‘rsatish tizimi quyidagicha guruxlashtiriladi:
- bir fazali va ko‘p fazali xizmat ko‘rsatish jarayonlari (XKJ);
- bir kanalli va kup kanapli XKJ;
- ketma-ket va parallel bajariluvchi XKJ.
3. Yuk jo‘natish va qabul qilish jarayoni samaradorligini belgilovchi asosiy ko‘rsatkichlaridan biri - bu, avtotransport vositalarini mazkur manzillarda turib qolish vaqtidir. Avtomobilning yuk yoki yo‘lovchi jo‘natish (qabul qilish) manzilida turib qolish vaqti asosiy parametr yukni ortish yoki tushirish, yo‘lovchilarni chiqarish yoki tushirish vaqtlaridan tashqari yala bir qator qo‘shimcha operatsiyalarni bajarishga ketadigan vaqtlar yig‘indisidan iborat bo‘ladi. qo‘shimcha operatsiyalarga avtomobilni yuk jo‘natish yoki kabul qilish manzillarida bir ombordan ikkinchisiga yoki taroziga yurishga, hujjatlarni rasmiylashtirish va navbatda kutib turish kabi ishlarga maʼlum vaqt sarf bo‘ladi. Bunday elementar operatsiyalarga ketadigan vaqt albatta, yuk yoki yo‘lovchi jo‘natishda qo‘llanilayotgan texnika vositalari va yuk ortish-tushirish mexanizmlarining ish unumdorligiga, hamda avtomobillarga xizmat ko‘rsatish kanallarining soni va belgilangan tartibiga bog‘liqdir. avtomobillarga xizmat ko‘rsatish jarayonida ayrim elementlar bir necha marta qayta paydo bo‘lishi mumkin: masalan, avtomobil yuk jo‘natuvchi tashkilot darvozasi oldida; ichkariga kirgandan so‘ng tarozi yoki ombordagi ishlarni bajarilishini kutib, navbatda turib qolishi mumkin. Bundan tashqari ayrim operatsiyalar birdaniga bir necha kanallarda bajarilishi mumkin va bunday holat mazkur operatsiyani bajarilishini kutib turish vaqtini kamaytiradi.
4. Manzillarda avtotransport vositalariga xizmat ko‘rsatish jarayonlarini modellashtirishda ikki xil tarzda ish tutish mumkin. Xar bir manzilda kuzda tutilgan xizmat ko‘rsatish sxemasi bo‘yicha mazkur jarayonlarni modellashtirish - bu birinchi yo‘l bo‘lib, bunda bir manzilning modellashtiruvchi algoritmi boshqa bir ikkinchi manzildagi jarayonlarni modellashtira olmaydi va bu. ikkinchi manzil uchun uning sxemasiga mos boshqa bir algoritm tuzishga to‘g‘ri keladi.
Avtomobil va boshqa transport turlaridagi yuk va yo‘lovchilar jo‘natish va qabul qilish bilan bog‘lik bo‘lgan xizmat ko‘rsatish jarayonlarini tahlil etish asosida mazkur jarayonni umumlashtirilgan sxemasi sifatida ko‘p fazali va ko‘p kanalli kutib turiladigan yalpi xizmat ko‘rsatish tizimini qabul etish lozimligini ko‘rsatdi (8,1- rasm)
