1-amaliy mashg’ulot hujayra va to’qima kulturasini olish usullarini o’zlashtirish Hujayra va to‘qimalar kulturasi

70-rasm Bir hil ishchilikka ega «tumtok» uchli DNK fragmentlarini birlashtirib.

• 
  DNKning «yopishqoq» uchli fragmentlarini fermentatsiya qilish yo'li bilan «tmomtok» uchli DNK molekulasiga birlashtirilishi mumkin. Bunging uchun «yopishqoq» uchlari «tomsokta» uchlarga aylanib o'tilganligi, ya'ni DNKning fatij bir zanjirli uchastkalarini gidrolizlovchi S1 nukleaza fermenti yordamida «yopishqoq» uchlaridagi nukleotidlar kesilgan yakki DNK polimeraza I yordam berib turdi
  
• 
  Shunday usulda «yuqish» uchli DNK fragmentlaridan «tumtok» uchli fragmentlar hosildorligi va u boshka «tumtok» uchli DNK fragmentlariga DNK ligaza fermani yordamida birlashtirildi.
  
• 
  DNK fragmentlari probirkada birlashtirib qilinganidan so'ng, ulning tirik hujayralarga kirishi kerak. Bunging uchun maxsus vektor molekulalaridan foydalaniladi.
  
• 
  Restriktsiyalovchi endonukleazalar
  

Molekular klonlashda donor va vektor DNKsini ma'lum joy (sayt) dan fragmentlarning diskret to'planishlarini hosil qilish zarur. Agar xromosoma DNKsini

71-rasm "Yopishqoq" va "tumtok" uchli DNK fragmentlarini birlashtirib usuli.

• 
  Kichkina diametrli ninali shpritsdan o'tkazsak yoki ultratovush bilan ishlov bersak, bizda 0,3 dan 5 gacha m.n.j. uzunlikdagi fragmenlar bo'lishi mumkin. Afsuski bu oddiy operatsiyalar natijalarida, ikkinchi darajali zanjirli DNK molekulasidagi uzilishlar tasodifiy xolda amalda oshadi, chunki har qanday ish ishida beriladigan umumiy yangi fragmentlar tuplamasi juda muhim. Molekulyar klonlashni amalda ochish bakteriyalarining yuqori spetsefik fermentlari ajratilganidan sung amaliyotga oshirish mumkin buldi. Bu fermentlar ikki zanjirli DNK molekulasidagi ma'lum izchillik asoslarini tanib olish DNKning ikkita zanjirida ham uzish kerak. Bu fermentlar II tipdagi restriktsiyalovchi endonukleazalar deyiladi.
  

72-rasm qirquvchi fermentlar to’plami

• Birinchi II tipdagi restriktsiyalovchi endonukleazalardan biri Escherichia coli bakteriyalaridan ajratilgan bu ferment EcoRI deb nomlangan. Bu ferment DNKning spetsifik palindrom izchillik tutuvchi oltita nukleotid jiftdan tarkib topgan qismi adenin va guanin qo'lliqlari orasidan uzil ho'l qiladimi yoki yo'qmi DNK zanjirida tanib kesadigan sayt markazidan bir hil masofada zina undirib ko'ring, simmetrik uzoq ko'ring. Bu bir-biriga to'liq komplektlar uchastkalari asoslarini jiftlashishi moslamaga yo'qi "yuqish" uchlari orkali birlashish tendentsiyasiga egalik qiladi.
•