1-amaliy mashg’ulot. Ekologik ta’lim-tarbiya-Biosfertani saqlab qolishning muhim omili. Mashg’ulotning maqsadi

21 -amaliy: Yangi transport turlarini sifatini yaxshilash.
Mashg’ulotning maqsadi: Atrof-muhit holatining buzilishida transport vositalarining kuchli ta’siri to’g’risida ko’p ma’lumotlar berilib borilayotganligi, qanchalik himoya tadbirlari olib borilayotganligiga qaramay, atro-muhit ifloslanishini oldini olish choralarini kuchaytirish zarurligini tushuntirish.
Mashg’ulotning mazmuni: Mamlakatimizdagi Ekologik muhitning ifloslanishida transportlarning ulushi birinchi o’rinda bo’lib, 40 % dan oshadi, ba’zi shaharlarda bunday ko’rsatkich 80 % gacha bormoqda. Misol uchun, Moskva shahrida 3 mlndan ortiq transport vositalari, har kuni 2 mlndan ziyod zararli gazlarni atrofga chiqaradi. Transport ta’siri tufayli atmosferada azot oksidi – 47,5%, karbonat angidridi -42% ni tashkil etadi. 94,6 mln tonna atmosferaga chiqarilayotgan zaharli gazlarni 73,5 mln tonnasini yoki 78% ni transport vositasidan chiqqan gazlar tashkil qiladi. Natija esa ancha ayanchlidir, ya’ni, imoratlar, qurilish ashyolari ishdan chiqib, qishloq xo’jaligi ekinlarining hosildorligi kamayib ketadi. AQSh olimlarining fikrlaricha zaharli gazlar ta’sirida qishloq xo’jaligi ekinlarida turli kasalliklarga chalinish, barglarining to’kilib ketishi holatlari kuchayadi,, gullash davri buziladi, hosildorlik pasayib ketadi. Kaliforniyada atmosferaning ifloslanishi sababli, o’rmonlarning deyarli yarmi qurib ketgan. Hozirgi vaqtda yoqilg’ining zararsiz turlarini yaratish ustida tadqiqotlar olib borilmoqda, havoni zararli gazlardan tozalashda texnik tadbirlar sifatida oddiy uch katalizator chizmasi silsilasidan foydalaniladi.Lekin bu katalizatorlardan foydalanish ko’p sabablarga ko’ra cheklangan. Uning tarkibining qimmatbaho metallardan yasalishi, u metallarni qo’rg’oshin zararlashi va qimmatbaho ekanligi ishlatish sifatini buzadi.
Dunyo bo’yicha atmosferadagi ifloslantiruvchi gazlarning miqdorini kamaytirish maqsadida elektromobillar yaratilmoqda, ular shovqinsiz va o’zidan tutun chiqarmaydi.
Frantsiyada reaktiv motorli havo yostig’ida harakatlanuvchi aeropoezdlar Limur – Gomets – Li-Vil oraligida sinab ko’rilgan va sinovdan yaxshi o’tgan.
Yaponiyada elektrotexnika firmasi, Tokio universiteti bilan birgalikda , qo’rg’oshin kislotali batareykaga mo’ljallangan,xizmat radiusi 80-90 km va tezligi 59 km/ soat bo’lgan elektromobil ishlab chiqarilishi uchun 2 mln. dollar mablag’ ajratgan.
Shahar transporti sohasidagi ilmiy-texnik izlanishlarni rivojlantirish yangi turdagi energiya manbai va qurilish materiallarini paydo bo’lishiga bog’liq. Yangi ihtiro qilinayotgan mashinalar hozirgilaridan barcha xususiyatlari jihatidan: tezligi, yengilligi va boshqarilishining mustaxkamligi, erkin burial olishi, shovqin va iflos gaz tarqatmasligi, yong’indan xavfsizligi, tashqi ko’rinishi va h.k. lar bilan farqlanadi.